Jacques Ellul
Jacques Ellul 6 Ocak 1912 ila 19 Mayıs 1994 tarihleri arasında yaşamış olan Fransız siyaset ve toplum bilimcisi, Protestan teolog ve teknoloji filozofu olup en çok “teknik” adını verdiği ve (La Technique: ou, l’enjeu du siècle [1954; The Technological Society] adlı eserinde) “insan faaliyetlerinin her alanında rasyonel olarak ulaşılan ve mutlak verimliliğe sahip yöntemlerin bütünü” olarak tanımladığı eleştirel analiziyle tanınır. Başka bir deyişle, Jacques Ellul‘a göre teknik, tüm insani çabaların maksimum etkinlik ve üretkenliği vurgulayacak şekilde tasarlandığı ve yürütüldüğü toplumsal bir durumdur.
Jacques Ellul Bordeaux ve Paris üniversitelerinde öğrenim gördü. İkinci Dünya Savaşı sırasında Direniş’e katılmadan önce Montpellier (1937-38) ve Strasbourg (1938-40) üniversitelerinde ders verdi. 1944’ten 1947’ye kadar Bordeaux belediye başkan yardımcılığı yaptı. Bordeaux Üniversitesinde hukuk tarihi profesörü (1946-80) ve onunla bağlantılı Siyasi Araştırmalar Enstitüsünde toplumsal tarih profesörü (1947-80) olarak görev yaptı.
Jacques Ellul‘un ilk çalışmaları arasında Le Fondement théologique du droit (1946; Hukukun Teolojik Temeli) ve Présence au monde moderne (1948; Modern Dünyada Krallık’ın Varlığı) bulunmaktadır. Ancak en çok tanındığı kitapları La Technique (yukarıda bahsedilen), Propagandes ve L’Illusion politique olup bunların hepsi de okuyucuyu insanın devlet, teknoloji ve modern dünya üzerindeki kontrolünü kaybetmesinin tehlikeleri konusunda uyarmaktadır. Bu eserler dışında, Ellul‘un külliyatı esas olarak teolojik nitelikte ve Hristiyan perspektiflidir.
Tanınmış bir Hristiyan anarşisti olan Jacques Ellul, Bordeaux Üniversitesi’nde kıdemli tarih ve kurum sosyolojisi profesörlüğü yapmıştır. Kariyeri boyunca 60’tan fazla kitap ve 600’dan fazla makale yayınlamıştır. Eserlerinin çoğu propaganda, teknolojinin toplum üzerindeki etkisi ve din ile politikanın etkileşimini konu almaktadır; bunların ana teması teknolojinin insanların özgürlüğü ve din üzerindeki olumsuz etkisi olmuştur. En önemli eserleri Teknoloji Toplumu ve Propaganda‘dır.
Jacques Ellul, teknoloji ve toplum sorununa diyalektik bir bakış açısıyla yaklaşmıştır ve eserlerinde teknoloji tiranlığının insanlığa baskın gelmesini işlemiştir.
Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım
