İyi öğrencilerin karakteristik özellikleri nelerdir? İşte eğitimde başarı sağlaması muhtemel öğrencilerin özellikleri…

Öğretmenlik zor bir iştir. Öğretmenliğin getirdiği en büyük ödül, genç bir insanın hayatını etkileme fırsatına sahip olduğunuzu bilmektir. Ancak, her öğrenci eşit değildir. Çoğu öğretmenin ilan ettiği bir “En Sevdiğim Öğrenciler Listesi” bulunmaz; ancak gerçek şudur ki bazı öğrencileri ideal öğrenci yapan belirli özellikler vardır. Bu öğrenciler doğal olarak öğretmenlerine sevimli görünürler ve öğretmenlerin, kendi işlerini kolaylaştırdıkları için bu öğrencileri ayrıca sevmemeleri oldukça zordur.

Çoğu öğretmen, öğrencilerin öğretilen bir şeyi anlamadıklarında soru sormalarını ister: “Anlamadığınız yeri sorun.” Zira bir öğretmenin, öğrencisinin bir şeyi gerçekten anlayıp anlamadığını bilmesinin tek yolu budur. Soru sorulmazsa öğretmen, öğrencinin o şeyi anladığını varsaymak zorundadır. İyi öğrenciler soru sormaktan korkmazlar; çünkü belirli bir şeyi anlamadıklarında bunun daha sonra kendilerine akademik anlamda olumsuz bir dönüşü olacağını bilirler. Soru sormak genellikle bir bütün olarak sınıf için de faydalıdır; çünkü bir soru sorulmuşsa muhtemelen sınıfta aynı sorunun cevabını merak eden başka öğrenciler de vardır.

En iyi öğrenci mutlaka en zeki öğrenci değildir. Doğal zekâyla kutsanmış; ancak bu zekâyı geliştirecek öz disiplinden yoksun pek çok öğrenci vardır. Öğretmenler, zekâ düzeyleri ne olursa olsun çalışan öğrencileri severler. En çalışkan öğrenciler nihayetinde hayatta en başarılı olanlar olacaktır. Çalışkan olmak; ödevlerini zamanında tamamlamak, her ödev için azami çaba sarf etmek, ihtiyaç duyduğunuzda yardım istemek, sınavlara hazırlanmak için zaman harcamak, zayıf yönlerinizi fark etmek ve kendinizi geliştirmenin yollarını aramak anlamına gelir.

Ders dışı etkinliklerde yer almak, bir öğrencinin öz güven kazanmasına yardımcı olabilir ve bu da akademik başarıyı artırabilir. Çoğu okul, öğrencilerin katılabileceği çok sayıda ders dışı etkinlik sunmaktadır. Çoğu iyi öğrenci spor etkinliklerine, münazaralara ya da öğrenci konseyi gibi bazı organizasyonlara katılır. Bu faaliyetler, klasik bir sınıf ortamında elde edilemeyecek kadar çok öğrenme fırsatı sunmaktadır. Bu etkinlikler aynı zamanda liderlik rolleri üstlenmek için olanaklar sağlar ve genellikle insanlara ortak bir hedefe ulaşmak amacıyla bir ekip olarak birlikte çalışmayı öğretir.

Öğretmenler, sınıflarında doğal lider olan iyi öğrencileri severler. Tüm sınıfların kendilerine özgü özellikleri vardır ve genellikle iyi liderleri olan sınıflar iyi sınıflardır. Aynı şekilde, akran liderliğinden yoksun sınıflar da başa çıkılması en zor sınıflar olabilir. Liderlik becerileri genellikle doğuştan gelir. Buna sahip olanlar ve olmayanlar vardır. Aynı zamanda bu beceri zaman içinde de gelişebilir. Güvenilir olmak lider olmanın önemli bir bileşenidir. Eğer sınıf arkadaşlarınız size güvenmiyorsa lider olamazsınız. Akranlarınız arasında bir liderseniz, örnek olarak liderlik etme sorumluluğuna ve başkalarını başarılı olmaları için motive etme gücüne sahipsiniz demektir.

Motivasyon birçok kaynaktan beslenir. En iyi öğrenciler başarılı olmak için motive olanlardır. Aynı şekilde, motivasyon eksikliği olan öğrenciler ulaşılması en zor olanlardır; bunlar genellikle sorun yaşarlar ve sonunda okulu bırakırlar. Eğitim için motive olan öğrencilere bir şeyler öğretmek kolaydır. Bu öğrenciler okulda olmak, öğrenmek ve başarılı olmak isterler. Motivasyon farklı insanlar için farklı şeyler ifade eder. Bir şey tarafından motive edilmeyen çok az insan vardır. İyi öğretmenler çoğu öğrenciyi bir şekilde nasıl motive edeceklerini bulurlar; ancak kendi kendini motive eden öğrencilere ulaşmak, motive olmayanlara göre çok daha kolaydır.

Hiçbir beceri, problem çözme yeteneğinden daha fazla eksik değildir. Öğrencilerin problem çözme konusunda becerikli olmalarını gerektiren ortak değerler okulların geliştirmek için çalışması gereken alanlardır. Günümüzde gerçek problem çözme becerilerine sahip öğrencilerin sayısı, bilgiye erişim imkânlarının oldukça geniş olması nedeniyle pek fazla değildir. Gerçek problem çözme becerilerine sahip olan öğrenciler, öğretmenlerin sevdiği tiplerdir. Bu öğrenciler aynı zamanda diğer öğrencilerin problem çözücü olmalarına yardımcı olmak için bir kaynak olarak değerlendirilebilirler.

Ülkemizin sunduğu en büyük fırsatlardan biri, her çocuğun ücretsiz ve yaygın eğitim imkânına sahip olmasıdır. Ne yazık ki kimi nedenlerle herkes bu fırsattan tam olarak yararlanamıyor. Her öğrencinin belli bir süre okula gitmesi gerektiği doğrudur; ancak bu her öğrencinin bu fırsatı değerlendirdiği ve öğrenme potansiyelini en üst düzeye çıkardığı anlamına gelmez. Ne yazık ki toplumumuzun öğrenme fırsatlarına verdiği değer yüksek değildir. Bazı ebeveynler eğitime değer vermiyor ve bu durum çocuklarına da yansıyor. Bu, okul reformu hareketinde genellikle göz ardı edilen üzücü bir gerçektir. En iyi öğrenciler kendilerine tanınan fırsatlardan yararlanır ve aldıkları eğitime değer verirler.

Öğretmenler size kurallara ve işleyişe uyan öğrencilerle dolu sınıfların öğrenme potansiyellerini en üst düzeye çıkarma ihtimalinin daha yüksek olduğunu söyleyecektir. İyi davranış sergileyen öğrencilerin, okulda yalnızca birer disiplin istatistiği olarak bulunan akranlarına göre daha fazla öğrenmeleri muhtemeldir. Disiplin sorunu olan çok sayıda zeki öğrenci vardır. Aslında, bu öğrenciler genellikle öğretmenler için büyük hayal kırıklığı kaynağıdır; çünkü davranışlarını değiştirmeyi seçmedikleri sürece muhtemelen potansiyellerini asla en üst düzeye çıkaramayacaklardır. Sınıfta iyi davranış sergileyen öğrenciler, akademik olarak zorlansalar bile öğretmenler için başa çıkılması kolay öğrencilerdir. Kimse sürekli sorun çıkaran bir öğrenciyle çalışmak istemez; ancak öğretmenler kibar, saygılı ve kurallara uyan öğrenciler için dağları yerinden oynatmaya hazırdır!

Ne yazık ki bu nitelik, öğrencilerin genellikle üzerinde çok az kontrol sahibi olduğu bir niteliktir. Ebeveynlerinizin veya vasilerinizin kim olduğunu ya da olması gerektiğini siz belirleyemezsiniz. Büyürken iyi bir ailesel destek sistemine sahip olmayan pek çok başarılı insan olduğunu da unutmamak gerekir. Bu üstesinden gelebileceğiniz bir şeydir; ancak sağlıklı bir ailesel destek sisteminizin olması işinizi çok daha kolaylaştırır. Bu insanlar sizin için en iyisini düşünen kişilerdir. Sizi başarıya doğru iterler, size tavsiyelerde bulunurlar ve hayatınız boyunca alacağınız kararlarınızda size hem rehber hem de destek olurlar. Okulda, veli/öğretmen görüşmelerine katılır, ödevlerinizin yapıldığından emin olur, iyi notlar almanızı ister ve genellikle akademik hedefler koymanız ve bunlara ulaşmanız için sizi motive ederler. Zor zamanlarınızda yanınızda olurlar ve başarılı olduğunuzda sizi ödüllendirirler. Harika bir destek sistemine sahip olmak sizi başka bir öğrenciden çok farklı kılmaz; ama kesinlikle avantaj sağlar.

Güvenilir olmak sizi sadece öğretmenlerinize değil sınıf arkadaşlarınıza da sevdirecek bir niteliktir. Hiç kimse etrafını nihayetinde güvenemeyeceği insanlarla çevrelemek istemez. Öğretmenler güvendikleri öğrencileri ve sınıfları severler çünkü onlara genellikle başka türlü sahip olamayacakları öğrenme fırsatları sağlayan özgürlükler verebilirler. Örneğin, bir öğretmenin bir grup öğrenciyi TBMM’deki açılış konuşmasını dinlemeye götürme fırsatı varsa sınıf güvenilir değilse öğretmen bu fırsatı geri çevirebilir. Bir öğretmen size bir fırsat verdiğinde, bu fırsatın üstesinden gelebilecek kadar güvenilir olduğunuza dair size inanıyor demektir. İyi öğrenciler güvenilir olduklarını kanıtlamak için sunulan bu fırsatlara değer verirler.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım