Hilary Putnam

Hilary Putnam 31 Temmuz 1926 ila 13 Mart 2016 tarihleri arasında yaşamış; metafizik, epistemoloji, zihin felsefesi, dil felsefesi, bilim felsefesi, matematik felsefesi ve mantık felsefesine önemli katkılarda bulunmuş önde gelen Amerikalı bir filozoftur.

En çok, dilsel anlamların salt zihinsel varlıklar olmayıp dış gerçekliğe uzandığı anlamsal dışsalcılığı; antiredüksiyonist zihin felsefesi; hakikat ve bilginin nesnel olduğu görüşü olan realizmi ısrarla savunmasıyla tanınan Hilary Putnam daha sonraki yıllarda epistemoloji ve metafiziğin ahlaki yönlerine ve daha genel olarak felsefenin ahlaki arayışına giderek daha fazla ilgi duymaya başlamıştır.

Hilary Putnam, Samuel ve Riva Putnam’ın tek çocuğuydu. Babası yazar ve çevirmen, aktivist bir komünist ve Amerika Birleşik Devletleri Komünist Partisi’nin (CPUSA) gazetesi Daily Worker’da köşe yazarıydı. Pennsylvania Üniversitesinde matematik ve felsefe eğitimi alan Hilary Putnam, Harvard Üniversitesi ve Los Angeles’taki California Üniversitesinde (UCLA) felsefe alanında yüksek lisans yaptı. UCLA’da Hans Reichenbach’ın yanında olasılık kavramı üzerine bir tez yazdı ve 1951’de doktora derecesini aldı. Harvard’da felsefe bölümüne katıldığı 1976 yılına kadar Northwestern Üniversitesi, Princeton Üniversitesi ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) felsefe dersleri verdi. Harvard’da Cogan Üniversitesi Emeritus Profesörü olarak 2000 yılında emekli oldu.

Hilary Putnam, mantıksal pozitivist Rudolf Carnap ve matematiksel mantıkçı Georg Kreisel ile tanıştığı Princeton’da kendini matematiksel mantığa verdi. Diğer projelerinin yanı sıra, 1900 yılında David Hilbert tarafından tanımlanan matematikteki 23 çözülmemiş problemden biri üzerinde çalıştı: Diophantine denklemlerini. Problemin çözülemez olduğuna dair bir kanıtın temeli 1961 yılında Hilary Putnam, Martin Davis ve Julia Robinson tarafından sağlanmış ve 1970 yılında Yuri Matiyasevich tarafından tamamlanmıştır.

Hilary Putnam 1960’lı yıllarda, ABD’nin Vietnam Savaşı’na katılmasına karşı çıkan savaş karşıtı hareketin içinde yer almıştır. Students for a Democratic Society (SDS) ve Maoist bir grup olan Progressive Labor Party’de aktif olarak yer aldı, ancak 1970’lerin başında aşırı sol siyasi ideolojiden umudunu kesmişti. Aynı dönemde Yahudi geçmişine hem kişisel hem de profesyonel anlamda sürekli bir ilgi duymaya başladı.

Hilary Whitehall Putnam, Amerikalı filozof, bilişim uzmanı, matematikçi ve bilim insanıdır. Analitik bilimin 1960’larda en başarılı temsilcisi oldu. Bilim ve matematiği sentezleyerek makalelerde yazmıştır. Kendisi ölene kadar Cogan Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi’nde öğretim görevlisi ve profesör olarak görev aldı. Putnam Şikago, Illinois’de doğdu. Harvard, Pennsylvania ve Los Angeles üniversitelerinde eğitim gördü. 13 Mart 2016’da Boston, Massachusetts’de 89 yaşında ölmüştür.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım