Gelişimin biyolojik, sosyal ve kültürel etkileşimden oluştuğunu savunan Havighurst’e gore bireyin belirli donemlerde başarması gereken görevleri vardır. Özellikle bebeklik ve çocukluk dönemindeki görevlerin yapılabilmesi için fiziksel aktivite, oyun ve hareket önemlidir.

Ona göre gelişim; yaşam boyu devam eden öğrenme sürecidir. Çocukher gelişim döneminde yeni sosyal isteklerle karşı karşıya kalırlar. Bu istekler 3 kaynaktan beslenir:

1. Olgunlaşma
2. Toplumun kültürel özellikleri
3. Kişinin kendi benliği

Havighurst, gelişim ödevleri kavramını, kritik dönem kavramının öneminden hareketle geliştirmiştir. Havighurst, bireylerin gelişimlerinin dönemler halinde gerçekleştiğini ve her dönemin kazanılması gereken özelliklerinin bulunduğunu belirtmiştir. Buna göre her dönemin gerektirdiği gelişim görevleri kazanılmadığında, bir sonraki dönemde kazandırılmaları zor olur. Havighurst bireylerin geçirdikleri yaşam dönemleri ile bu dönemlerde yerine getirmeleri zorunlu olan gelişim görevlerini Havighurst Modeli çerçevesinde şöyle sıralamıştır:

1. Bebeklik Dönemi (0-2 yaş)

• Yürümeyi öğrenmek
• Katı yiyecekleri bilmek
• Sosyal çevredeki bireylerle (anne, baba, kardeş) ilişki kurabilmek
• İlk sosyal ilişkiyi geliştirmek
• Çevreyle iletişim kurmak

2. Okul Öncesi Dönem/İlk Çocukluk Dönemi (2-6 yaş)

• Tuvalet alışkanlığı kazanmak (2 yaşından itibaren)
• Konuşmayı ve yürümeyi öğrenmek (2. bir dil öğrenebilir 4yaşından itibaren)
• Cinsiyet farklılıklarını anlamaya başlamak
• Okuma yazmaya hazır duruma gelmek
• Özbakım becerileri kazanmak (giyinmek, yemek yemek)
• Benmerkezci düşünmek
• Doğru ile yanlışı ayırt etmeye başlamak

3. Okul Dönemi/Son Çocukluk Dönemi (6-12 yaş)

• Okuma, yazma ve hesaplama ile ilgili beceriler geliştirmek
• Kendine karşı olumlu tutum geliştirmek
• Cinsiyete uygun rolleri benimsemek ve onlarla özdeşleşmek
• Kurallı ve grup oyunlarıyla birlikte iletişim kurmak
• Vicdan ve ahlaki değerler sistemini geliştirmek
• Mantıklı ve somut düşünme becerisi göstermek
• Gündelik yaşam için gerekli fiziksel özellikleri kazanmak

4. Ergenlik Dönemi (12-18 yaş)

• Her iki cins  yaşantılarıyla olumlu ilişkiler geliştirmek
• Kadın ve erkeğe dayalı statüler ve roller geliştirmek (Androjen kişilik özelliklerine sahip olmak)
• Duygusal bağımsızlığa ulaşmak
• Toplumsal görevleri yerine getirebilmek ve toplumsal sorumluluklar almaya istekli olmak
• Değişen bedensel özelliklere uyum sağlamak
• Mesleğe yönelip hazırlanmaya başlamak
• Evlilik ve aile kurma konularını kavramaya hazırlanmak

5. Genç Yetişkinlik Dönemi (18-30 yaş)

• Eş seçmek
• Bir işe başlamak
• Vatandaşlık sorumluluklarını (oy kullanma, askerlik vb.) yerine getirmek
• Aile kurmak, ev idare etmek, çocuk yetiştirmek
• Evli yaşamayı öğrenmek
• Sosyal gruplara katılmak, diğer insanlarla iyi ilişkiler kurmak
• Akran gruplarına girmek

6. Yetişkinlik/Orta Yaşlılık Dönemi (30-60 yaş)

• Toplumsal sorumluluğa erişmek
• Ekonomik standartlara ulaşmak
• Boş zamanlarını değerlendirmek (spor, dans, seramik)
• Çocukların iyi yetişkinler olmasına yardımcı olmak
• Fiziksel değişimlere ayak uydurmak (menapoz, saç beyazlaması)

7. Yaşlılık Dönemi (60 üstü yaş)

• Azalan fiziksel güce ve bozulan sağlığa uyum sağlamak
• Emekliliğe uyum sağlamak
• Eş kaybına uyum sağlamak
• Kendi yaş grubuna yakınlık (huzurevine gitme isteği)
• Sosyal ve vatandaşlık görevlerini yerine getirmiş olmak
• Fiziksel yaşama düzenini kendine göre ayarlamak
• Beslenme ve genetik yapıya bağlı olarak yaşlılık psikozunun yaşanması (ihtiyarlık, bunama vb.)

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım