Georgi Plehanov

Georgi Plehanov, literatürde Georgy Plekhanov olarak da geçen, 11 Aralık 1856 ila 30 Mayıs 1918 tarihleri arasında yaşamış Rus Marksist teorisyen ve filozoftur.

Georgi Plehanov 1874’ten itibaren Popülist harekette aktif olarak yer aldı ve Toprak ve Özgürlük grubunun lideri oldu (1877-80). Tutuklanmaktan kurtulmak için Cenevre’de uzun bir sürgün hayatı yaşadı (1880-1917). 1883’te ilk Rus Marksist devrimci örgütü olan ve Rus Sosyal-Demokrat İşçi Partisi’ne dönüşen Emeğin Kurtuluşu‘nu kurdu (1898).

Socialism and Political Struggle (1883) ve Our Differences (1885) adlı kitaplarında Rus Marksist düşüncesini etkileyen iki aşamalı bir devrimci program ortaya koyan Georgi Plehanov‘un 1890’lardaki takipçileri arasında Vladimir İlyiç Lenin de vardı.

Georgi Plehanov Parti bölündükten sonra (1903) Plehanov Menşeviklere katıldı ancak yıllarını partiyi yeniden birleştirmeye çalışarak geçirdi. Birinci Dünya Savaşı’nda Müttefikleri destekledi ve Bolşeviklerin iktidarı ele geçirmesine karşı çıktı.

Rusya’nın Çarlık rejiminin sonlandırmak için çalışırken siyasi faaliyetlerine devam eden Georgi Plehanov, politik zulüm gördü. Lenin’in yönettiği Bolşevik partisine karşı düşmanca bir tavır aldı. Bununla birlikte Lenin, 1917 yılının sonbahar döneminde güç kazandı. Georgi Plehanov Sovyet rejiminin muhalifi idi.

1917 sırasında, Lenin’in siyasi partisine karşı güçlü ve sözünü sakınmayan bir muhalif olmasına rağmen, Georgi Plehanov, Rus Marksizminin bir başlatıcısı ve bir filozof olarak, onun ölümünden sonra Rus Komünist Partisi tarafından güven ile kabul edildi.

Felsefe alanında ve toplum içinde sanatın ve dinin rolü hakkında Marksizme katkıda bulunan Georgi Plehanov bunu siyasi mücadeleden ayrı olarak düşünmedi. Emeğin Kurtuluşu Grubu‘nu kurarak işçilerin bağımsız bir siyasi parti olarak örgütlenmesi için çalıştı. Siyasi mücadelenin önemi konusunu işlediği Sosyalizm ve Siyasi Mücadele (1883) adlı kitabında marksizmi, anarşizm ve narodnizmin etkisinden korudu.

Georgi Plehanov ilk defa Bakunin tarafından yapılmış olan Komünist Parti Manifestosu’nun Rusça çevirisde bulunan anlam ve çeviri hatalarını, kendi çevirisiyle gidermiştir. Georgi Plehanov bu çalışmaları nedeniyle Rusya’ya marksizmi taşıyan isim olarak anılır.

Georgi Plehanov 1917’de kısa bir süreliğine Rusya’ya döndükten sonra Finlandiya’da sürgünde öldü.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım