Felsefe hakkında her şey…

Sigerus de Brabant kimdir? Brabantlı Siger

12.11.2019
1.882

İbn Rüşdçülerin on üçüncü yüzyıldaki bilinen lideri olan Sigerus de Brabant’ın (Brabantlı Siger) bugünkü Belçika topraklarında yer alan Brabant Dükalığındaki bir köyde, 1240 dolaylarında dünyaya geldiği sanılmaktadır. İlk eğitimini Liege kentinde aldıktan sonra Aziz Paulus kilisesinde rahip oldu.

Daha sonra gittiği Paris Üniversitesinde Picard topluluğuna katıldı ve 1266 yılından itibaren Paris Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde özellikle 1215 yılından itibaren yasaklanmış durumda olan Aristoteles felsefesiyle ilgili dersler verdi. Zira bu konuda son derecede gelişmiş bir birikime sahipti ve neredeyse rakipsizdi.

Bununla birlikte, örneğin Bonaventura, Sigerus’u Aristoteles’e ilişkin yorumlarından dolayı suçlamış; bu yorumları Hıristiyan imanına aykırı bulmuştur. Thomas Aquinas, De Unitate Intellectus (Aklın Birliği Hakkında) başlıklı çalışması ile özellikle Sigerus’un Aristoteles’in De Anima yorumuna karşı tepkisini dile getirmişti.

On birinci yüzyılda kurulan Paris Üniversitesinde dört fakültede dersler verilmekteydi. Bu fakülteler, Edebiyat, Tıp, Hukuk ve İlahiyat Fakülteleriydi. Üniversiteye devam eden öğrenciler dört gruba ayrılmışlardı: Fransız, Norman, Picard ve İngiliz. Picard halkı/topluluğu (Natione Picardie), Paris’in Latin mahallesinde otururdu. Fransa’nın kuzeyindeki Picardie bölgesinden gelen bu öğrenciler arasında Fransızca konuşanların yanı sıra Felemenkçe konuşanlar da vardı. Hocalar, bu dağılımı göz önünde bulundur, derslerine giren öğrenciler de bunu bilirdi.

10 Aralık 1270 yılında Kardinal E. Tempier, temelde dört yanlışı içeren toplam on üç felsefi önerme hakkında suçlama yayınladı. Bu suçlamalar genel olarak, aklın birliği, ahlaki belirlenimcilik, dünyanın ezeli-ebediliği ve ilahi basiretin reddedilmesi üzerineydi. Edebiyat Fakültesi buna tepki verdi ve imana aykırı düşüncelerin okutulmasından yana bir tavır aldı. Bu gelişmelerden sonra, başta Sigerus olmak üzere üç öğretim üyesi, Paris Üniversitesinden uzaklaştırıldı. 1277’de bazı felsefi yargıları tekrar suçlanan Sigerus, Papalık makamı önünde hesap vermek için Orvieto’ya gitti. 22 Şubat 1282’de aklını kaçırmış olan sekreteri tarafından bıçaklanarak öldürüldü. Agostino Nifo 1500 yılı civarında yazmış olduğu bir yazıda kendisini İbn Rüşdcülüğün kurucusu olarak anmaktadır (Maurer, 1982: 407-408; Bazan, 2006: 632-633).

1270 yılında Aegidius Romanus (Gilles of Rome), Errores Philosophorum isimli eserinde İbn Rüşdçülerin bel bağladıkları Aristoteles, İbn Rüşd, İbn Sina, Gazali, Kindi ve İbn Meymun gibi filozofların hatalarını göstermeye çalıştı. Bu yapıta verilen cevaplar çok sertti ve ortalık karıştı. İbn Rüşdçülerin on üç önermesi Stephen Tempier tarafından listelendi ve 1270 yılında bir beyanname ile kınandı. Daha sonra Papa XXI. Paulus’un emriyle toplanan on altı ilahiyatçıdan oluşan bir komisyon bu kez 219 maddelik bir liste hazırladı. Burada, İbn Rüşdçülere muhalif olan bazı filozofların da önermeleri bulunmaktaydı. Suçlamalar Aristotelesçiliği ve İbn Rüşdçülüğü engelleyemese de ilahiyatçılarla filozoflar arasındaki ayrılığı derinleştirdi.

Sigerus de Brabant, içinde mantık yapıtlarının da bulunduğu birçok yazı kaleme aldı. Mantık yapıtları arasında Quaestiones Logicales (Mantıkla İlgili Sorular); Sophismata sayılabilir. Aristoteles’in yapıtları üzerine yazdığı yorumlar arasında In III De Anima (De Anima Üstün Yorum); De Generatione (Oluş Hakkında); Physika (Fizik) ve Metaphysica (Metafizik) yer almaktadır.

O dönemdeki en ünlü metinlerden biri olan Liber de Causis (Nedenler Kitabı) ile kendi özgün çalışmaları olan De Necessitate et Contingentia Causarum (Nedenlerin Zorunluluğu ve Olumsallığı Hakkında); De Aeternitate Mundi (Evrenin Ezeli-Ebediliği Hakkında) ile De Anima Intellectiva (Akılsal Ruh Hakkında) önem taşımaktadır. Bunlardan özellikle De Anima Intellectiva Thomas Aquinas’ın Papalığın emri üzerine kaleme almış olduğu De Unitate Intellectus Contra Averroistas (İbn Rüşdçüler Karşı Aklın Birliği Hakkında) adlı yapıtına bir tür cevaptır.

İLGİLİ KONULAR:

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...