Egoizm
Egoizm nedir sorusuna şöyle cevap vermek mümkündür: Egoizm, ben sevgisidir, bencilliğin öne çıkarılmasıdır. Egoizm genel anlamıyla bireyin kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmesi ile ilgilidir.
Egoizm felsefe tarihinde sıkça tartışılan konulardan birisidir. Çünkü etik konusu, etik sorunlarla ilgilenmek egoizm ile ilgilenmeyi de zorunlu kıldığından egoizm felsefenin en popüler konularından birisi olmuştur.
Schopenhauer’e göre insan sürekli olarak isteyen bir varlıktır. Bu istemeleri belirleyense, kişinin arzu ve eğilimleridir. Kişi daha çok, kendisi için ister. İnsan istemelerini ne kadar kırabilirse, arzu ve eğilimlerini ne kadar kenara bırakabilirse o kadar adil olabilir. Adil olmak ancak bir kişinin egoizmi yenmesiyle mümkün olacaktır. Demek ki egoizm, insanın her şeyi kendisi için istemesi durumudur.
Schopenhauer’e göre egoizm, insanın her şeyi kendisi için istemesi durumudur.
Thomas Hobbes’a göre birey, “ben sevgisi”yle, yani daima ve öncelikle kendisini düşünerek hareket eder. Bunun için insan eylemlerinin amacı bireyin kendi hayatını koruması ve sürdürülebilmesidir.
Ahlaklılık, kişinin kendini koruma güdüsünün dışa vurulmasının bir biçimidir. Bireyin eylemlerine, iyi ve kötü diyen yine bireyin kendisidir. Birey daima yararına, çıkarına uygun olanı yapar. Her insanın çıkarı bir olamaz, bu yüzden evren ahlak yasası olamaz.
GENEL HATLARIYLA EGOİZM NEDİR?
Psikoanaliz teorisine göre “ben” veya Latince “ego”, zihnin dış dünya ile temasta bulunan kısmı. Her şeyi kendine mal eden, yalnız kendi çıkar ve menfaatini gözetip düşünen kimseler için kullanılır. Günümüzde buna, kendini düşünme olarak anlam verilmektedir.
Genel olarak bencillik kötü bir sıfat olarak düşünülmekteyse de eski Yunan’dan başlayarak bunu müdafaa eden bir grup ve felsefi ekol daima mevcut olmuştur. Mesela, eski Yunan felsefecilerinin bazıları ve onların yolunda gidenler, herkesin kendi mutluluğunu aramasını öngörmüş ve bu suretle cemiyetin daha fazla refaha kavuşacağını iddia etmiştir.
Egoist tutumları tamamen saf bir şekilde ancak ilkel kavimler ile çocuklarda görmek mümkündür. Diğer bütün hallerde egoizm toplumun veya kişinin başka düşünce, duygu ve isteklerinin etkisi altında ve bunlarla perdelenerek ortaya çıkar.
Bu sebeple, bencilliğin bir çeşidi biyolojik istek ve arzuları tatmin etmek şekliyle görülürken, başka çeşitleri daha dolaylı yollar ve görüşlerle zuhur eder. Mesela, toplumda daha iyi bir mevki elde etmek isteğini tatmin etmek için takınılan tavır ve davranışlardan bazıları bu gruptandır.
EGOİZM TÜRLERİ
- Etiksel (ahlaki) egoizm: Bireylerin her zaman kendi çıkarlarına uyan şeyi yapmalarının doğru olduğunu savunan doktrin,
- Psikolojik egoizm: Bireylerin her zaman kendi çıkarları için hareket ettiği savunan doktrin,
- Rasyonel egoizm: İnsanların kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmesinin rasyonel olduğunu savunan doktrin.
İlgili konular:
VİDEO ANLATIM: EGOİZM NEDİR?
Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı
BİR YORUM YAZIN
ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM