Daniel Kahneman
Daniel Kahneman 5 Mart 1934 ila 27 Mart 2024 tarihleri arasında yaşamış olan bir psikologdur ve psikolojik araştırmaları ekonomi bilimine ilişkilendirdiği için 2002 yılında Nobel Ekonomi Ödülü’ne layık görülmüştür. Öncü nitelikteki çalışmalarında insanların belirsizlik durumlarındaki muhakeme ve karar verme süreçlerini ele almıştır.
Daniel Kahneman, Kudüs Hebrew Üniversitesinde (1954) ve Berkeley’de (1961) psikoloji eğitimi almıştır. Hebrew Üniversitesinde araştırmacı (1961-70) ve psikoloji profesörü (1970-78) olarak görev yapmış; 2000 yılından itibaren bu üniversitenin Center for Rationality biriminde çalışmıştır.
Daniel Kahneman Columbia Üniversitesinde (1978-86) ve Berkeley’de (1986-94) ders verdikten sonra 1993 yılında Princeton Üniversitesinde Eugene Higgins Psikoloji Profesörü ve Princeton’daki Woodrow Wilson Kamu ve Uluslararası İlişkiler Okulunda kamu ilişkileri profesörü olmuştur. 2007 yılında her iki görevinden de onursal profesör olarak emekli olan Daniel Kahneman başta Journal of Behavioral Decision Making ve Journal of Risk and Uncertainty olmak üzere birçok akademik derginin yayın kurulunda yer almıştır.
Kahneman ödüllü araştırmasına 1960’ların sonunda başladı. İnsanların iktisadi kararları nasıl aldıklarını daha iyi anlamak için, yargı oluşturmada ve seçim yapmada kullanılan zihinsel süreçlerle ilgili olarak bilişsel psikolojiden yararlandı. Kahneman’ın Amos Tversky ile birlikte belirsizlik altında karar verme üzerine yaptığı araştırma, yeni bir ekonomi dalı olan ve “Prospect Theory: An Analysis of Decisions Under Risk” adlı ufuk açıcı yazılarına konu olan beklenti teorisinin formüle edilmesiyle sonuçlandı. Daha önce ekonomistler, insanların kararlarının gelecekteki her bir olası senaryodan beklenen kazançların gerçekleşme olasılığı ile çarpılmasıyla belirlendiğine inanıyorlardı; ancak insanlar bazı senaryolara diğerlerinden daha fazla ağırlık vererek irrasyonel bir yargıda bulunurlarsa kararları geleneksel ekonomi teorisinin öngördüğünden farklı olacaktır.
Daniel Kahneman‘ın anketlere ve deneylere dayanan araştırması, katılımcıların gelecekteki sonuçların belirsiz olduğu karmaşık karar durumlarını analiz etmekte yetersiz kaldıklarını göstermiştir. Bunun yerine, insanlar sezgisel kısa yollara veya pratik kurallara güvenmişler ve çok az kişi altta yatan ihtimali değerlendirmiştir.
Daniel Kahneman 2011 yılında sosyal bilimlere yaptığı katkılardan dolayı Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi tarafından Talcott Parsons Ödülü’ne layık görülmüştür. Yine o yıl, çalışmalarının ustaca bir özetini sunan ve çok satan “Thinking, Fast and Slow” kitabını yayınlamıştır.
Kahneman 2013 yılında ABD Başkanlık Özgürlük Madalyası ile ödüllendirilmiştir.
İlgili konular:
Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım
