Fiziksel çekicilik insan kültürünü büyük ölçüde şekillendirmekte, sosyal konumdan iş bulma olanaklarına ve kiminle birlikte olacağımıza kadar her şeyi etkilemektedir. Dolayısıyla sosyal bilimcilerin bu konuya ilgi duyması hiç de şaşırtıcı değildir.

Onlarca yıl süren birçok araştırmada, erkekleri ve kadınları neyin çekici kıldığı üzerine kafa yorulmuştur. Bu çalışmalar göstermiştir ki erkekleri kas yapısı, yüz simetrisi, sakal, çene şekli, boy ve gençlik çekici kılarken kadınları meme dolgunluğu, yüz simetrisi, gençlik, bel-kalça oranı, yuvarlak bir popo, saç uzunluğu ve gözlerin boyutu daha çekici göstermektedir. ¹

Bu çalışmalar, “güzel bakan güzel görür” şeklindeki duygusal yorumları da rafa kaldırmıştır. Zira hepimiz, kendi fiziksel çekiciliğimiz ne olursa olsun, aynı insanları çekici ya da itici olarak görme eğilimindeyizdir.

Duke Üniversitesinde Psikoloji ve Davranışsal Ekonomi Profesörü olan Dan Ariely, on yıldan uzun bir süre önce verdiği bir röportajda bu açık gerçeği dile getirmiştir. Ariely’nin çalışmalarından biri bu gerçeğin ortaya çıkmasına yardımcı olmuştur. ²

Bu çalışmada Ariely ve arkadaşları, 2000 yılında kurulan ve herkesin bir fotoğraf yükleyerek anonim kullanıcılar tarafından 1’den 10’a kadar derecelendirilebildiği ve diğer kullanıcıların fotoğraflarını değerlendirebildiği efsanevi web sitesi HotorNot.com‘dan yararlandılar. HotorNot, çoğu insanın zaman zaman kafa yorduğu bir soruya kitle kaynaklı bir yanıt sunuyordu:

“Ne kadar çekiciyim?”

Sıradan insanlar için site bayağı, saldırganlık derecesinde, ancak son derece bağımlılık yapıcıydı. Fakat insanların çekiciliği üzerine çalışan sosyal bilimciler için tam anlamıyla altın değerinde bir ortam sunuyordu.

Ariely ve ekibi, bir kişinin çekiciliğinin diğerlerini nasıl değerlendirdiklerini etkileyip etkilemediğini bulmak için web sitesinden veri topladılar. Ariely sordukları bu soru üzerine toplanan veriler ışığında şunları söyledi:

“Cevap, hayır! Hepimiz güzelliği aynı şekilde görüyoruz. 9 yaşında olan insanlar da diğer insanları 4 yaşında olan insanlarla aynı şekilde değerlendiriyor…”

Güzellikte eşitsizlik

HotorNot ayrıca kullanıcıların web sitesindeki diğer kişilere ulaşmasına olanak tanıyan bir çöpçatan işlevine de sahipti. Araştırmacılar, kullanıcıların yalnızca kendileriyle benzer çekicilik derecesine sahip kişilere yaklaşma eğiliminde olduklarını tespit ettiler. Bu, bilim insanlarının sınıflandırıcı çiftleşme olarak adlandırdığı ve Ariely’nin “herkesi alıp ne kadar çekici olduklarına göre sıralarsanız en çekici olanın en çekici olanla çıkacağı fikri” olarak tanımladığı durumun açık bir tezahürüydü:

“Ayrıca orta derecede çekici olanlar, esasında orta derecedekiyle; düşük çekicilik düzeyine sahip olanlar da düşük çekicilik düzeyine sahip olanla birlikte olacaktır.”

Dahası, Ariely insanların ne kadar az çekici olurlarsa potansiyel eşlerde fiziksel çekiciliğe o kadar az değer verdiklerini bulmuştur. Çekici olmayan insanlar bunun yerine nezaket, mizah anlayışı ve fedakârlık gibi duygusal özelliklere odaklanıyorlar.

Bu tabii ki iyi bir şey olabilir. Araştırmalar, çekici insanların daha kısa ve daha az tatmin edici ilişkilere sahip olma eğiliminde olduklarını, belki de partnerlerinde çekiciliğe aşırı değer verirken diğer değerli özellikleri göz ardı ettiklerini göstermektedir.

Kendini çekici olmayan biri olarak tanımlayan Ariely, insanların sosyal dansına tarafsız ve kanıta dayalı bir perspektiften bakma eğilimindedir.

“Sosyal hiyerarşiye belli bir konumdan dâhil oluyoruz ve içinde bulunduğumuz koşullara bağlı olarak neyi isteyip neyi istemediğimizi ve dünyayı nasıl gördüğümüzü sosyal hiyerarşideki yerimizle uyumlu olacak şekilde farklı şekillerde anlamaya başlıyoruz.”

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım

1. Barnaby J Dixson, Alan Dixson, Phillip J Bishop ve Amy Parish (2016), Human Physique and Sexual Attractiveness in Men and Women: A New Zealand-US Comparative Study. Archives of Sexual Behavior, 39 (3), s. 798-806, http://dx.doi.org/10.1007/s10508-008-9441-y
2. Dan Ariely, “Who You Find Attractive Is Based on How Hot You Are”, Big Think, https://www.youtube.com/watch?v=BzG0_aU_Fn0