Felsefe hakkında her şey…

Carol Gilligan

17.09.2024
Carol Gilligan

Carol Gilligan en bilinen çalışmaları ahlaki topluluk, ahlaki ilişkiler ve ahlakta belirli özne-nesne problemleri üzerine olan bir Amerikan feminist, ahlak bilimci ve psikologdur.

New York Üniversitesinde profesör ve Cambridge Üniversitesinde misafir profesör olarak çalışan Carol Gilligan Abu Dabi’deki New York Üniversitesinde misafir profesör olarak dersler vermiştir. 1982’de en bilinen çalışması In a Different Voice (Kadının Farklı Sesi)’ni kaleme almıştır. Özen Ahlakı (ethics of care) anlayışının kurucusudur.

Carol Gilligan, New York’da Yahudi bir ailede yetişti. Avukat William Friedman ve anaokulu öğretmeni Mabel Caminez’in tek çocuğuydu. Manhattan’ın Yukarı Batı Yakası’ndaki yenilikçi özel bir okul olan Walden Okulu’na gitti. Lisansüstü eğitimi süresince piyano çaldı ve kariyerini modern dansta sürdürdü. Swarthmore Üniversitesi, İngiliz Edebiyatı bölümünden yüksek onur öğrencisi olarak mezun oldu. Radcliffe Üniversitesi’nde klinik psikoloji alanında yüksek lisansını yaptı ve Harvard Üniversitesinde sosyal psikoloji alanında doktorasını tamamladı. 1967’de öğretim hayatına Harvard’da başladı ardından 1988’de Harvard Yüksek Lisans Eğitim Okulu’nda kadro aldı.

Carol Gilligan, 1992’den 1994’e kadar Cambridge Üniversitesinde Pitt Profesörü olarak çalıştı.1997’de Harvard’da Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları’nda Patricia Albjerg Graham’a bahşedilmiş makama getirildi. 2002’de New York Üniversitesindeki Hukuk Fakültesi ve Eğitim Fakültesi’nde profesör olarak çalışmak üzere Harvard’dan ayrıldı. Ayrıca Cambridge Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Merkezi’nde misafir profesör olarak çalışmaktadır.

En bilinen çalışması Kadının Farklı Sesi (1982)’nde Carol Gilligan kadın psikolojisi ve kız çocuklarının gelişimi hakkında araştırma yapıp, öğrencileriyle birlikte çalışarak çok sayıda metne yardımcı yazarlık veya editörlük yaptı. “Sisterhood is Pleasurable: A Quiet Revolution in Psychology” makalesini yazarak 2003’te Robin Morgan tarafından düzenlenmiş Sisterhood is Forever: The Women’s Anthology for a New Millennium antolojisine katkıda bulundu. Gilligan’ın 2008’de ilk romanı Kyra yayımlandı. Harvard Tıp Fakültesi’nde Şiddet Araştımaları Merkezi’nin yöneticisi ve tıp doktoru olan James Gilligan ile evlidir.

Psikoloji Anlayışı

Carol Gilligan, Lawrence Kohlberg’in ahlaki gelişim aşamaları hakkında çalışmalarıyla onun bu aşamalara yaklaşımına karşı eleştirileriyle tanınır. Kohlberg’in asistanı olmasına karşın, Gilligan, onun ahlaki gelişim aşamaları teorisinin erkek odaklı olup bu teoriye kadınları da dahil etme yetilerini kısıtladığını savundu. Bunun sonucunda Gilligan, kendisinin ahlaki sesler fikrine dayanarak kadınların ahlaki gelişim teorisini ileri sürdü. Gilligan’a göre iki çeşit ahlaki ses vardır; eril ve dişil olan.

Eril ses mantıksal ve bireysel olandır ve ahlaki kararların odak noktası insan haklarının korunması ve adaletin sağlandığından emin olunmasıdır. Dişil ses ise daha çok kişiler arası ilişkilerin korunmasına ve diğer insanların dikkate alınmasına önem verir. Bu ses ahlaki karar vermek için bireylerin ihtiyaçlarına odaklanmak anlamına gelen “özen perspektifine” dikkat çeker.

Carol Gilligan’a göre, Kohlberg’in ahlaki gelişim aşamaları eril sese önem veriyordu ve seslerdeki uyuşmazlık, bunun kadının ahlaki gelişimine tam olarak uyarlanmasını zorlaştırıyordu. Gilligan, çift cinsiyetlilik ya da erili ve dişili kaynaştırmanın kişinin insan olarak gücünü kavramasının en iyi yolu olduğunu savunur. Carol Gilligan’a ait kadının ahlaki gelişim aşamaları, erkeklerin ve kadınların iş yerlerinde bile ahlaki konuları farklı yöntemlerle ele almasına bir açıklama olarak iş ortamlarında ibraz edilmiştir.

Özen Ahlakı Nedir?

Kadının Farklı Sesi kitabında Carol Gilligan, Lawrence Kohlberg’in ahlaka karşı hiyerarşik ve prensipli yaklaşımına alternatif olarak kendi “Özen Ahlakı” teorisini ileri sürdü. Kız çocuklarının ve kadınların genel olarak ahlaki yeteneklerini en üst seviyeye taşımadıklarını iddia eden Kohlberg’in aksine Gilligan, kadınların ahlaki sorunlara erkeklerden daha farklı bir şekilde yaklaştıklarını savundu.

Carol Gilligan’a göre kadınların ahlakı sorumluluk ve ilişki anlayışına yoğunlaştırılırken, erkeklerin ahlakı bunun yerine haklara ve kurallara bağlı olan adalet ahlakı anlayışına yoğunlaştırılır. Ayrıca kadınlar ahlaki konuları çelişen haklar meselesi olarak görmekten çok çelişen sorumluluk meselesi olarak görmeye meyillidirler. Sonuç olarak kadınlar bu durumu daha bağlamsal ve öyküsel olarak algılarken erkekler daha biçimsel ve kuramsal olarak algılar.

Carol Gilligan, farklı ahlaki yaklaşımları “Özen Ahlakı” ve “Adalet Ahlakı” olarak adlandırır ve onları esasen uyumsuz olarak kabul eder.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...