Bilimcilik sadece fen bilimlerinin bize gerçekliğin bilgisini verecek entelektüel otoriteye sahip olduğu görüşüdür.

Bilimcilik oldukça ilginç bir terimdir; ancak ileride açıklayacağımız nedenlerden ötürü kullanışlı da bir terimdir. Bilimcilik, oldukça yakın bir zamanda ortaya çıkmış olsa da uzun bir geçmişe sahip diğer birçok “izm” ile ilişkilidir: materyalizm, natüralizm, redüksiyonizm, ampirizm ve pozitivizm. Bu terimlerin her biriyle ayrı ayrı mücadele etmek yerine, bilimciliğin işe yarar bir tanımıyla başlayıp oradan devam edeceğiz.

Tarihçi Richard G. Olson için bilimcilik “bilimsel fikirleri, yöntemleri, uygulamaları ve tutumları insanların sosyal ve politik sorunlarına doğru yöneltme çabası”dır. Ancak bu tanım, bilimciliği neredeyse işe yaramaz hâle getirecek kadar geniştir. Felsefeci Tom Sorell daha kesin bir bilimcilik tanımı sunar bize: “Bilimcilik, doğa bilimlerine diğer öğrenim veya kültür alanlarına kıyasla çok daha fazla değer atfetme meselesidir.” MIT’den fizikçi Ian Hutchinson ise daha uç bir tanımla şöyle diyor: “Doğa bilimlerini takip etmesi gereken bilim, gerçek bilginin tek kaynağıdır.”

Bilimcilik nedir?

Bilimcilik özetle kimya, biyoloji, fizik, astronomi gibi fen bilimlerinin gerçekliğin tek doğru bilgisini sağladığı görüşüdür. En azından bu bilimsel bilgi, diğer disiplinlerden elde edebileceğimiz bilgilerden çok daha üstündür. Örneğin etik ve din, ancak özünde öznel oldukları anlaşıldığı ve özel fikir meseleleri olarak görüldükleri takdirde kabul edilebilir. Bilimciliğe göreyse etik ve dinî sonuçların bilim kadar gerçek olabileceği ve bu nedenle bilimsel gerçekler gibi onaylanması gerektiği iddiası, bağnazlık ve hoşgörüsüzlüğün bir işareti olabilir.

Bilimcilik ayrıca tüm araştırma alanlarına (felsefe, sosyal bilimler ve beşeri bilimlerde olduğu gibi) uygulanan doğa bilimi yöntemlerinin etkinliğine duyulan abartılı güven olarak da tanımlanır.

Bilimcilik, başlangıçta “doğa bilimcilerine özgü veya onlara atfedilen yöntem ve tutumlar” anlamında tanımlanmış olsa da bilimin ve bilimsel yöntemin dünya ve gerçeklik hakkındaki hakikati ortaya çıkarmanın en iyi veya tek yolu olduğu inancıdır.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım