Alt kültür; bir toplumdaki belirli bir grup insanın, o toplumun geri kalanından farklı olarak benimsediği yaşam biçimini, gelenekleri ve fikirleri ifade eden kültür tanımıdır.

Sosyolojik zeminde alt kültür bir toplum ya da insan grubu içinde, özellikle daha büyük grubunkinden farklı inançlarla ya da çıkarlarla karakterize edilen, tanımlanabilir bir alt grup anlamına gelmektedir.

Bu terim ilk kez 1914 yılına ait İngilizce belgelerde yer almıştır. Bu belgelerde “alt kültür” belirli bir insan grubuna ve onların kültürüne işaret etmek için kullanlmıştır. Burada sınıfsal statü, etnik köken, bölgesel ve kırsal veya kentsel yerleşim ve dinî aidiyet gibi etken sosyal durumların birleşiminden oluşan; ancak bunların bir araya gelmesiyle birey üzerinde bütünleşik bir etkiye sahip bir birlik oluşturan ulusal kültürün bir alt bölümü ifade edilmektedir.

Her alt kültür grubunun etnik, sınıfsal ve bölgesel farklılıkları vardır; her grup kendi “dünya içinde dünyasını” kurmuştur. Bu anlamda alt kültür, “Kültür” içinde “kültür” olarak tanımlanabilir.

Alt kültür kültürel, siyasi ve cinsel konularda kendi norm ve değerlerini geliştirmiş toplulukları anlatır. Bu alt kültür grupları toplumun bir parçası olmakla birlikte kendilerine has özelliklerini de muhafaza ederler. Alt kültürlere örnek olarak hippiler, gotikler, motorcular, dazlaklar, hip-hopçular, metalciler, hacker‘lar ve daha fazlası verilebilir.

Not: Alt kültür kavramı sosyoloji ve kültürel çalışmalar alanında geliştirilmiştir. Alt kültür, karşıt kültürden farklıdır.

ALT KÜLTÜR

Daha geniş alanla ilişkilendirilen kültürden ayrılan alt kültür, farklı nedenlere bağlı olarak gerçekleşen, toplumun geniş kesimlerinden ve ana kültür odaklarından ayrı daha özel, daha küçük gruplarda geçerli olan kültür biçimdir. Hâkim kültürle ilişkisi çerçevesinde tanımlanan alt kültür, hâkim kültürün kısmen dışında ama bütünüyle de ondan tamamen bağımsız değildir.

Alt kültürlerin kaynağı yaş gruplarına, alt kültür üyelerine, ırk, ekonomik gösterge, toplumsal tabaka, cinsiyete dayanmaktadır. Alt kültürü belirleyen unsurlar o gruba dâhil kişilerin ortaya koyduğu siyasi, estetik, dini, mesleki bakış açıları ve yaklaşımlarıdır.

Bunun yanı sıra zihniyet, değerler, davranışlar, normlar, dil, söylem, giyim tarzı, görünüm, saç biçimi, müzik tercihleri, boş zaman uğraşları, konuşma biçimleri, gibi unsurlar alt kültürlerin genel özellikleri arasında yer almaktadır.

Chris Jenks, alt kültür üzerine yazdığı kitabında (2007), alt kültür kavramının tarihsel arka planını, kavramının farklı tanımlarını, kavramın kendi içinde çeşitlenmesini ve sosyolojik teoride kavramın nasıl kullanıldığını ayrıntılı bir şekilde izah etmektedir.

Apaçi Gençlik

Toplumun bütün kesimleri açısından alt kültür gruplarının oluşması olağandır. Belli unsurlara ve nedenlere bağlı bir şekilde toplumun genel kültürünün dışında (tabii onun tamamen dışına çıkarak değil) oluşan kültürel yapılanmalar, altkültürlerin farklı alanlarda oluşmasına imkân vermektedir.

Siyasi, kültürel, dini, estetik, spor kaygılardan hareketle oluşan alt kültür grupları, belli bir sunum ve sembolizm üzerinden işlemektedir. Her birinin hayata, dünyaya, insana belli bir bakış açısına sahip olduğu görülen alt kültür grupları, bir var oluş kaygısıyla da açıklanabilir.

Spor alt kültürlerine dâhil olan taraftarlık, holiganlık, takım tutma eylemleri buna örnek verilebilir. Yahut belli mekânlarda buluşma, oraları ‘mekân tutma’ eyleminde buluşan grupların hareketini de buna dâhil etmek mümkün olabilir.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım