Oluşçuluk Nedir? Varlık Oluştur Anlayışı

İlk Çağ’da Herakleitos evrenin sürekli değişim, akış ve oluş halinde olduğunu söylemiştir. Ona göre temel olan, değişmeyen töz değil, değişmenin, akışın ve oluşun kendisi olan “ateş”tir.

Evrenin ana maddesi “ateş”tir. Bir başka anlatımla tüm varlıkların kendisinden çıktığı ilk madde, yani arkhe, ateştir. Ateşten oluşan her şey yine ateşe döner.

Evrende değişmeyen hiçbir şey yoktur. Her şey sürekli bir değişim ve oluş içindedir. Doğa gibi insan da ruhu ve bedeni ile birlikte sürekli bir değişim içindedir. Herakleitos bu değişimi “Aynı nehirde iki kez yıkanamazsınız; çünkü üzerinde akan sular şimdi yeni sulardır.” sözüyle ifade etmiştir. Gerçekten de akıp giden sular her seferinde onu başka bir ırmak yapmaktadır.

Herakleitos’a göre doğada barış ve süreklilik yoktur. Aksine doğada tam bir savaş, mücadele ve çekişme vardır. Bundan dolayı da şöyle demiştir: “Savaş her şeyin babasıdır.” Ve “çekişme adalettir.”

Onun oluş felsefesinin özü, her şey mücadele ve savaştan doğar ve her şey sürekli bir akış içindedir bakışıdır.

Evrende sürekli bir değişme ve oluş vardır düşüncesini savunan başka bir düşünür de Whitehead’dir. Ona göre tek bir gerçeklik vardır o da görünen ve algılanan gerçekliktir.

Evren sürekli bir oluş, yani değişim ve hareket içindedir. Bu oluş sürecinde her varlık var olmak için başka bir varlığa ihtiyaç duyar. Her varlık başka varlıklarla ilişki içinde doğar. Yine bir varlık yok olup gitse bile başka varlıklarla gerçekleştirdiği ilişkilerden dolayı var olmaya devam eder.

Whitehead’e göre evrende iki güç vardır. Birisi yaratıcılık diğeri sürekliliktir. Bu güçler birbirini tamamlayan güçlerdir. Bu güçler sayesinde evren canlı bir oluş olarak varlığını sürdürür.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı