Felsefe hakkında her şey…

Bir Toplumsal Kurum Olarak Ekonomi

21.11.2019
2.452

İnsanların elde etmek istedikleri, bir çaba sonucu ona sahip olunca mutlu oldukları, elde edemeyince üzüntü duydukları her şeye ihtiyaç (gereksinim) denilmektedir. İnsanlar, yaşamlarını sürdürmek için birtakım ihtiyaçları gidermek zorundadır. Bu ihtiyaçların başında yeme, içme, barınma gelmektedir. Bu ihtiyaçları gidermek için üretmek ve çalışmak gerekir. şüphesiz ki hiçbir toplum sadece bu ihtiyaçlarını gidermekle yetinmemiştir. Bu üretim ve çalışma ekonomik faaliyetlerin temelini oluşturur. Fakat insan ihtiyaçları sonsuz ve sınırsızdır. Oysaki ihtiyaçları karşılamaya yarayan kaynakların bir sonu bir sınırı vardır. Dünyanın en gelişmiş ülkelerinde bu kaynaklar sınırlıdır. Kaynakların sınırlı, insan ihtiyaçlarının sınırsız olması ve bu kaynakları farklı amaçlarla kullanma olanağı, insanlara tercih yapma zorunluluğunu getirmektedir.

İnsanların sınırsız tüketim isteklerinin sınırlı kaynaklarla en iyi nasıl karşılanabileceğini inceleyen bilim dalına ekonomi (iktisat) denir. Ekonomi, çeşitli mallar üretmek ve bunları tüketmek üzere toplumun çeşitli üyelerine bölüştürmek için kıt ya da sınırlı üretim kaynaklarını insanların hangi biçimde kullandıklarını inceler. ıktisat öğrenimi insan ihtiyaçlarının anlaşılması ile başlar. Çünkü insanların tüm ekonomik faaliyetleri, susama, acıkma gibi çeşitli ihtiyaçlarını karşılanmasına yöneliktir. İnsanlar, yaşamlarına devam edebilmek ve mutlu bir yaşam sürebilmek için çeşitli ihtiyaçlarını gidermek zorundadırlar. Bu nedenle ihtiyaçların karşılanması haz ve doyum, karşılanmaması ise acı ve üzüntü veren bir olgudur. ıhtiyaçlar şiddetlerine göre, zorunlu ihtiyaçlar ve zorunlu olmayan ihtiyaçlar olarak iki gruba ayrılabilir. Zorunlu (biyolojik) ihtiyaçlar, insanın yaşamını devam ettirebilmesi için gerekli olan hava, gıda ve su gibi gereksinimlerdir. Öte yandan karşılanmaları yaşamsal olmayan, ancak karşılandıkça insanlara haz veren eğlenme, seyahat etme ve müzik dinleme gibi ihtiyaçlar ise zorunlu olmayan (kültürel) ihtiyaçlardır.

Zorunlu ve zorunlu olmayan ihtiyaçları birbirinden kesin olarak ayırmak mümkün değildir. Çünkü ihtiyaçların derecesi ve şekli, yer ve zamana, insanların yaşadığı toplumun yapısına, yaşa, cinsiyete, sosyal sınıflar ve mesleklere göre değişiklikler gösterebilmektedir. Örneğin, soğuk iklimlerde yaşayan insanlar sıcak iklimlerde yaşayan insanlara göre daha fazla ısınmaya ihtiyaç gösterirler. Aynı şekilde gelişmemiş bir toplumda otomobil zorunlu bir ihtiyaç durumunda değilken; gelişmiş ekonomilerde, yaşam otomobile bağımlı olarak organize edildiğinden, zorunlu bir ihtiyaçtır. Bir mühendise göre bilgisayar zorunlu bir ihtiyaçken beden gücüyle çalışan bir otomobil tamircisi için zorunlu olmayan bir ihtiyaçtır. Küçük yaşlarda oyuncaklara ihtiyaç duyarken daha ileri yaşlarda ihtiyaç duymayız.

İnsanların bazı ihtiyaçları diğer ihtiyaçlarına oranla daha fazla olabilir. Genel olarak zorunlu ihtiyaçlar zorunlu olmayan ihtiyaçlarla karşılaştırıldıklarında, zorunlu ihtiyaçların daha şiddetli olduğu görülür. İnsanların ihtiyaçlarının şiddet bakımından farklılık göstermesi, insanların daha rasyonel davranmalarını zorunlu hâle getirir. Bu sayede insanlar, ihtiyaçlarını gidermek amacı ile bir sıralama ve tercih yapmak durumunda kalırlar. Sınırlı kaynaklarla sınırsız ihtiyaçlar arasında, ihtiyaçları karşılamaya yönelik yapılan tercihe ekonomide rasyonellik denir. Bu tercihler toplumlara, kültürlere, hatta aynı toplumdaki kişilere göre farklılık gösterir. gelişmiş ülkelerde bireyler ülke içinde ve ülke dışında gezi, eğlence vb. etkinliklere daha fazla zaman ve para ayırırken az gelişmiş ülkelerde bireylerin temel kaygısı hayatı idame etmek olduğundan bu gibi alanlara daha az zaman ve para ayırmaktadır.

İnsanlar, aynı ihtiyacı belirli bir mal yerine başka bir benzer malla karşılama yoluna da gidebilirler. Örneğin, meyve yeme ihtiyacımızı, meyve suyu içerek giderebiliriz. ınsan, yaşamını sürdürebilmesi için pek çok şeye ihtiyaç duyar. Arkadaşlık, sevgi, nefes alma gibi ihtiyaçlar bedelsiz ve karşılıksız ihtiyaçlardır. Belirli bir ücret, mal veya hizmetle karşılanan ihtiyaçlara ekonomik ihtiyaç denir. Ev, otomobil, telefon gibi satın alınan mal ve hizmetler birer ekonomik ihtiyaçtır. ıhtiyaçların değişmesine neden olan etkenler ise şu şekilde sıralanabilir: Fizyolojik etkenler, yaşanan doğal çevre, eğitim düzeyi, kişinin karakter özellikleri, toplumsal etkenler, kültürel etkenler, politik etkenler, inançlardır.

Gündelik hayatta sıkça enflasyonun düştüğü/yükseldiği, istihdamın arttığı/azaldığı, dış ticaret açığının tehlikeli boyutlara ulaştığı, yeni ekonomi politikalarına ihtiyaç duyulduğu ya da borsanın düşüp dövizin yükseldiği gibi haberler işitiriz.

Öte yandan mal ve hizmet kavramlarını, ekonomik üretimin gerçekleşmesini sağlayan emek, toprak, sermaye ve girişimden oluşan üretim faktörleri kavramını duymuşuzdur. Bütün bunlar ekonomi alanının kavramları olsalar bile hayatımızın birer parçası hâline de gelmişlerdir. Ekonomi, çağdaş dünyada gündelik hayatımızın büyük kısmını kapsayan bir faaliyet alanıdır. En azından her birey her gün ekmek satın almak şeklinde bile olsa bir şeyler satın alarak ekonomik etkinliğe katılır.

Lütfen Aşağıdaki İçeriklere de Bakınız:

– Ekonomi nedir?
– Enflasyon nedir, enflasyonun sonuçları nelerdir?
– Devalüasyon, revalüasyon ve resesyon nedir?
– Ekonominin temel kavramları nelerdir?
– Ekonomik sistemler

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...