Pozitif ayrımcılık terimi, toplumun çeşitli alanlarında yeterince temsil edilmeyen ya da edilemeyen insanların iş, sağlık, ulaşım, eğitim gibi haklardan faydalanabilmelerini kolaylaştırmak ve bu gibi alanlarda onlara dönük fırsatların önünü açmak amacıyla yürütülen politikaları ifade etmektedir.

Pozitif ayrımcılık; profesyonel roller, liderlik ve akademik katılım gibi alanlarda tarihsel zeminde çok az temsil hakkı bulan demografik alana odaklanmaktadır. Bu nedenle genellikle belli dezavantajlı gruplara dönük uygulanabilecek ayrımcılığa karşı koymanın bir yolu olarak kabul edilmektedir.

Pozitif ayrımcılık yönergeleri örneğin işe alımlarda hem işletmeler tabanında hem de devletler nezdinde bireylerin ırkı, cinsiyeti, dini veya ulusal kökeni dikkate alınarak ciddiyetle uygulanmaktadır.

POZİTİF AYRIMCILIK

Pozitif ayrımcılığın temel amacı, toplumun çeşitli kesimlerini farklılaştırmaktır. Bu; yeterince temsil edilmeyen insan gruplarının akademiye, iş gücüne ve devlet işlerindeki fırsatlara erişimini sağlamak için geliştirilmiş, devlet destekli bir politikadır. Bahsi geçen fırsatlar; okullara ve profesyonel işlere kabulün yanı sıra barınma hizmetine ve finansmana erişimi de içermektedir.

Pozitif ayrımcılık politikası, 1960’larda Amerika Birleşik Devletleri’nde toplumun çeşitli kesimleri için fırsat eşitliğini sağlayabilmenin bir yolu olarak ortaya çıkmıştır. Bu politika, ayrımcılığı ortadan kaldırmak amacıyla yürürlüğe giren 1964 Sivil Haklar Yasasını pratikte uygulayabilmek için geliştirilmiştir.

Pozitif ayrımcılığın ilk uygulamaları, büyük oranda azınlıkların ve diğer dezavantajlı bireylerin resmî kurumlardan ve yaşamın getirdiği türlü fırsattan ayrı ve uzak tutulmasını engelleyebilmek amacıyla ortaya çıkmıştır. Tabii ABD’de gelişen ve ayrımcılığı yasaklayan pozitif ayrımcılık uygulamaları, yasal mevzuata rağmen, statükoda somut bir değişikliğe yol açamamıştır. Bu nedenle de uzun yıllar boyunca sürüncemede kalmıştır.

Günümüzde yürütülen pozitif ayrımcılık kampanyaları daha çok toplumsal cinsiyet çeşitliliğini teşvik etmeyi, gaziler ve engelli vatandaşlar için ayırt edici fırsatlar yaratmayı amaçlamaktadır.

Pozitif ayrımcılık uygulamaları, toplu taşıma araçlarında sıkça karşılaşılan durumlar yaratır.

POZİTİF AYRIMCILIĞIN TEMEL SAYILTILARI

Pozitif ayrımcılık;

• Belirli kimliklere sahip bireylere yönelik süregelen ayrımcılık ve dışlama eğilimlerini tersine çevirmeyi amaçlar.
• Süreğen ayrımcılığa maruz kalmış ve kalmaya da devam eden gruplara, maddi yardım sağlamayı hedefler.
• Genellikle devlet politikaları gereği dezavantajlı grupları korumak amacıyla işe alma kotaları uygular, hibeler ve burslar sağlar ve ayrıca yayımlanan yönergelerini takip etmeyen kurumlara yaptırım uygular.
• Engelli insanlar, gaziler, hamileler gibi gruplara her alanda yardımı içermektedir.

Bu bağlamda pozitif ayrımcılık yüksek uygulama maliyetleri, kalifiye çalışan açığı ve eşit temsil gibi konularda sorunlar yarattığı gerekçesiyle kimi kesimlerce de eleştirilmektedir.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım