Ütopyalar: George Orwell’in “1984 (Bin Dokuz Yüz Seksen Dört)” Ütopyası

Orwell’in yazdığı “1984” adlı eserde tasarlanan devlet anlayışında insan benliğini yok edecek ölçüde zora ve kaba güce dayalı baskıcı bir yönetim egemendir.

Dünya Okyanusya (Ocania -Amerika, İngiltere ve Batı Avrupa), Avrasya (Eurasia -Rusya, Doğu Avrupa) ve Doğu Asya (Eastasia-Çin, Japonya) olmak üzere üç büyük devlet şeklinde bloklaşmıştır. Her üçünün de yönetim biçimleri ve yaşam koşulları yaklaşık olarak birbirine benzemektedir. “1984”te anlatılan bu düzende devrimle iktidara gelmiş parti denilen bir örgüt yönetimdedir. Bu parti, iktidarını sürdürebilmek için insanları ezici bir baskı altında tutmakta ve düzene aykırı davrananlara işkence etmektedir. Birey, en doğal hakkı olan yaşama güvencesinden bile yoksundur. Böylece insanlar sindirilmiş; özgürlükleri, ahlaki ve insani duyguları yok edilmiştir. Herkesin düşünce ve davranışı “Büyük ağabey size gözlüyor.” tehdidi altındadır.

Bin Dokuz Yüz Seksen Dört, George Orwell tarafından kaleme alınmış alegorik bir politik romandır. Hikayesi distopik bir dünyada geçer. Distopya romanlarının ünlülerindendir. Özellikle kitapta tanımlanan Big Brother (Büyük Birader) kavramı günümüzde de sıklıkla kullanılmaktadır. Aynı zamanda kitapta geçen düsünce polisi gibi kavramları da George Orwell günümüze kazandırmıştır.

Parti’nin dünya görüşü, onu hiç anlayamayan insanlara çok daha kolay dayatılıyordu. (…) Her şeyi yutuyorlar ve hiçbir zarar görmüyorlardı çünkü tıpkı bir mısır tanesinin bir kuşun bedeninden sindirilmeden geçip gitmesi gibi, yuttuklarından geriye bir şey kalmıyordu.

George Orwell’in kült kitabı Bin Dokuz Yüz Seksen Dört, yazarın geleceğe ilişkin bir kâbus senaryosudur. Bireyselliğin yok edildiği, zihnin kontrol altına alındığı, insanların makineleşmiş kitlelere dönüştürüldüğü totaliter bir dünya düzeni, romanda inanılmaz bir hayal gücüyle, en ince ayrıntısına kadar kurgulanmıştır. Geçmişte ve günümüzde dünya sahnesinde tezgâhlanan oyunlar düşünüldüğünde, ütopik olduğu kadar gerçekçi bir romandır Bin Dokuz Yüz Seksen Dört. Güncelliğini hiçbir zaman yitirmeyen bir başyapıttır; yalnızca yarına değil, bugüne de ilişkin bir uyarı çığlığıdır.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı