Felsefe hakkında her şey…

Şekil ve Zemin İlişkisi Nedir? Algıda Şekil-Zemin İlişkisi

23.11.2019
14.359
Şekil ve Zemin İlişkisi Nedir? Algıda Şekil-Zemin İlişkisi

Algıda gruplama ilkelerinden başka, ikinci çok temel bir örgütlenme ilkesi şekil-zemin ilişkisidir.

Biz daima nesneleri bir art alan içinde algılarız. Diğer bir deyişle, görsel alanın dikkatimizi çeken kısmını şekil, geri kalan duyulan ise zemin olarak algılama eğilimindeyiz. Neyin şekil neyin zemin olacağı dış dünyadaki uyaranların kendi özelliği değil, algımızın nesnelere dayattığı bir özelliktir.

Dolayısıyla, bir kişiye göre nesne olarak algılanan şey diğeri için zemin işlevini görebilir. Ya da aynı kişi için şekil ve zemin zaman içinde yer değiştirebilir.

Daha önce şekil olan zemin, zemin olan ise şekil olarak algılanabilir. Şekil 4.8‘e bakıldığında, beyaz zemin üzerinde siyah atlar ve binicilerini algılayanlar olduğu gibi, ilk bakışta siyah zemin üzerinde beyaz atlılar algılayanlar olacaktır.

Eğer ilk baktığınızda siyah atlılar gördüyseniz bu kez şekil ve zemini değiştirerek beyaz atlıları görmeyi deneyiniz. Ya da tam tersi, eğer ilk baktığınızda beyaz atlılar gördüyseniz, şekil ve zemini değiştirerek siyah addan görmeye çalışınız.

Aynı egzersizi Resim 4.1 için de yapabilirsiniz. Görüldüğü üzere, şekil ve zemin olma hali nesnenin sabit özellikleri değil, bizim algımıza göre nesnelere yüklediğimiz değişken özelliklerdir.

Şekil ve zemin ilişkisi sadece görsel algımızı örgütleyen bir özellik değil işitsel algıda da işlevsel olan bir özelliktir.

Örneğin sınıfta ders yaparken aynı anda sınıfın açık penceresinden dışarıda top oynayanların seslerinin geldiğini varsayalım. Eğer siz dikkatinizi derse vermiş iseniz, sizin için hocanın sesi şekil, dışarıdan gelen sesler zemin işlevi görecektir.

Dersten sıkılmış bir arkadaşına içinse, dışarıdan gelen sesler şekil, hocanın sesi zemin olabilir. Ya da bir süre sonra siz derse olan ilginizi kaybedip işitsel olarak şekil ve zemin olan seslerin yerini değiştirebilirsiniz.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Psikolojiye Giriş” ve 2. Sınıf “Deneysel Psikoloji”, 4. Sınıf “Sosyal Psikoloji” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Psikoloji Ders Kitapları ve MEB Liseler İçin Psikoloji Dersi Ders Kitapları

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...