Felsefe hakkında her şey…

Gelişim Nedir?

24.11.2019
1.919

Yaşam boyu gelişim insan ömrü süresince doğum öncesinden başlayarak ölüme kadar olan süreç içersinde gerçekleşen değişimi ele alır. Bu süreç zarfında yer alan değişimlerin davranışlara ve zihinsel süreçlere ne şekilde yansıdığı yine yaşam boyu gelişinin uğraş konusu içersinde yer almaktadır. Yaşam boyu gelişimin ana çalışma konusu bireylerin doğum öncesi dönemden başlayarak geçirdiği değişimleri betimlemek ve açıklamak, yine bu değişime yönelik benzerlik ve farklılıkları ortaya koymaktır (Onur, 2006).

Geçmişten bu yana yaşam boyu gelişimi inceleyen gelişim psikolojisi alanında birçok yenilikler ve değişimler meydana gelmiştir. Gelişim psikolojisinde yaşam boyu gelişime ilişkin gelinen nokta, gelişim sürecini sadece betimlemekten ziyade değişim ve farklılaşmayı açıklayıcı bir biçimde ortaya koymaya yöneliktir. Geçmiş dönemlerde sadece süreci betimleme yolundaki bu anlayış modem gelişim psikolojisinde giderek yerini bu sürecin arkasındaki nedenleri açıklamaya doğru değişim göstermiştir.

Bu doğrultuda gelişimin sadece fiziksel olarak görülen değişim ve gelişmenin yanı sıra sadece belli bir noktada başlayıp bir noktada son bulan bir süreç olmasını destekleyen görüşler yerini yaşam boyu gelişim anlayışına bırakmıştır. yaşam boyu gelişim anlayışı, doğumöncesi döllenme ile başlayan, yaşlılık ve ölüme yaklaşma ile ilgili süreçlerin yaşandığı dönemlerin de içinde yer aldığı anlayıştır. Çünkü gelişim psikolojisi sadece belirgin fiziksel gelişmelerin son bulması ile sınırlanamaz. Yaşlılık ve hayatın son dönemlerine ilişkin bilişsel ve davranışsal süreçler de gelişim psikolojinin çalışma alanları içersinde yer alır. Özellikle insan ömrünün sağlıktaki gelişmeler ve teknolojik ilerlemelerle uzaması gelişim psikolojisinin çalışma alanını daha geniş bir alana yaymıştır.

Yaşam boyu gelişimde ilgili olarak psikolojinin temel olarak tartıştığı konulardan biri, gelişimde doğuştan getirilen özelliklerin mi yoksa sonradan kazanılan özelliklerin mi bireyin gelişiminde daha etkili olduğuna olduğudur. Bir başka ifade ile yaşam boyu gelişimi yönlendiren kalıtım mı, yoksa çevre midir? Bu soru ve cevabına ilişkin ortaya konulanlar yıllarca psikolojinin ana uğraş konularından birisini oluşturmaktadır. Bugün itibariyle gelinen noktada hakim olan anlayış psikolojide çevre ve kalıtımın yaşam boyu gelişim sürecinde farklı boyutlarda gelişimi ve değişimi etkilediği yönündedir. Bu sebeple gelişimde kalıtım ve çevrenin bu süreci ne kadar etkilediğine dair rekabete dayalı bir tartışma içine girmek yerine bunların etkilerinin var olduğunu kabul ederek ne şekilde etkilendiklerini tartışan bir yapıyı ele almak daha faydalı olacaktır.

Gelişim sürecinde biyolojik etkiler bütün türe ait ortak özellikler olduğu gibi aynı zamanda o tür içersindeki tek birine de ait farklılaşan özellikler şeklinde olabilmektedir. Örneğin insanların iki bacakları üzerinde yürüyen canlılar olmaları bu türe ait doğuştan gelen biyolojik özellikleridir. Bunun yanında insanlar içersinde birbirlerinden ayrı saç ve göz rengi gibi ayırıcı özellikler ise insan türü içersinde o bireyin farklılaşmasını sağlayan biyolojik özelliklerdendir. Gelişim sürecini etkileyen çevre faktörünü ise fiziksel çevre ve toplumsal çevre olarak sınıflandırmak mümkündür. Fiziksel çevre ana rahmi ya da daha sonraki yıllarda yaşanılan yerin şehir ya da köy olması gibi fiziksel unsurları kapsarken, toplum değerleri, kurallar, normlar, diğer insanlar gibi unsurlar da toplumsal çevreyi oluşturur (Onur, 2006).

Ayrıca lütfen bakınız:

– Gelişimde kritik dönemler
– Yaşam boyu gelişimde araştırma yöntemleri
– Doğumdan önceki gelişim
– Bilişsel gelişim nedir?

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Psikolojiye Giriş” ve 2. Sınıf “Deneysel Psikoloji”, 4. Sınıf “Sosyal Psikoloji” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Psikoloji Ders Kitapları ve MEB Liseler İçin Psikoloji Dersi Ders Kitapları

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...