Maurice Blondel 2 Kasım 1861 ila 4 Haziran 1949 yılları arasında yaşamış olan Fransız filozoftur. 1881 yılında Paris Ecole Normale Superieure girmiştir. 1893 yılında “L’Action” (Eylem) adlı çalışmasını tamamlayarak 1897 yılında Lille’de profesör oldu.

Maurice Blondel 1861’de Fransa’nın Dijon kentinde doğdu, 1881’de École Normale Supérieure‘e girdi ve 1886’da buradan mezun oldu. Kendi dönemindeki pek çok kişi gibi o da Fransız yaşamındaki gerilimlerden, özellikle de Fransız akademik kurumu ile Katolisizm arasındaki gerilimlerden derinden etkilendi.

Blondel 1893’te Sorbonne’da L’action adlı tezini savundu. “Din problemi”nin kaçınılmazlığını ileri süren tezi, onu zamanının teolojik ve felsefi tartışmalarının kalbine yerleştirdi. Felsefesinde dinî açıdan uygunsuz bir pozisyon aldığı gerekçesiyle üniversite kadrosu reddedilen Blondel, nihayet 1897’de Aix’de bir profesörlük aldı.

Filozoflarla yaşadığı sorunlardan sonra Blondel kendisini, teolojiyi rasyonelleştirdiği için muhafazakâr neo-tomist teologların ve nihayetinde L’Action Francaise grubunun “modernist” eleştirilerine maruz kalırken buldu.

Blondel 1896’da Letter on Apologetics‘i ve 1903’te History and Dogma‘yı tam da bu sorunları, özellikle de Katolik düşüncesi ile modern felsefe ve toplumsal varoluş arasındaki büyük uçurumu ele almak için yazdı.

Maurice Blondel, L’action‘ı (1893) metafizik üçlemesi olacak daha büyük, daha titiz bir proje ışığında yeniden ele almak niyetiyle yeniden yayınlamayı reddetti. Bu arada, modern felsefe ve Kilise Babaları üzerine çok sayıda makale yayınladı ve modernist tartışmalarda yer aldı, ne modernist ne de Veterist olan, daha ziyade yaşayan bir geleneğin rolünü vurgulayan bir tutum sergiledi.

Blondel 1905 yılında Annales de la Philosophie Chrétienne dergisini satın aldı ve Lucien Laberthonière’i editör olarak atadı ve L’Action Francaise ve yazarlarına karşı mücadeleye girişti.

Maurice Blondel

1919’da Blondel’in karısı Rose öldü ve Maurice Blondel 1927’de görme yetisini neredeyse tamamen kaybetti. Böylece emekliliğini istedi, çalışmalarını sadece dikte ederek sürdürebiliyordu. Ancak 1934’ten 1937’ye kadar, metafizik üçlemesinin beş cildi olan La Pensée (2 cilt), L’être et les êtres ve L’action’ı (2 cilt) ve ardından 1949’da öldüğü zaman sadece iki cildi tamamlanmış olan L’Esprit chrétien‘i yayınladı.

Blondel’in felsefesi

Blondel’in felsefi önemi büyük ölçüde Fransa, Almanya, İspanya, İtalya ve Quebec’teki teolojik ve Katolik felsefi çevrelerde hissedilmiştir. Maurice Blondel, 20. yüzyıldaki diğer birçok önemli çalışmanın yanı sıra İkinci Vatikan Konsili‘nin müzakere ve tartışmalarında büyük rol oynayan “yeni teoloji”den de sorumlu olan kişidir.

Blondel’in diğer felsefi şahsiyetlere yönelik okumaları da yapısöküm başlığı altında gerçekleştirilen okuma türüyle çarpıcı bir benzerlik taşımaktadır. Bununla birlikte, okumanın hem amacında hem de yönteminde bazı önemli farklılıklar vardır.

Maurice Blondel‘in okuma tarzı, bir metinde ileri sürülen doktrinler yeterince anlaşılana kadar polemiklerden ve şeyleşmiş konumlar almaktan kaçınarak bir metni tamamen okumaktır. Daha sonra bu doktrinleri veya tezleri, düşünen ve eyleyen özne için ne tür sonuçlar doğuracağını görmek için doğruymuş gibi davranarak, tam anlamıyla açıklamaya devam etmektedir. Amaç, doktrinlerin felsefi bir pozisyonun temsili olarak yeterliliğini değerlendirmektir ve bu iki kısımdan oluşur. İlk olarak, temsilin yeterliliği sorusu vardır. İkinci olarak, geliştirilen felsefi pozisyonun kendisinin yeterliliği gelir. Böyle bir okumanın amacı, bir doktrinin ya da felsefi konumun bize ne ölçüde doğru olduğunu ve içkin olarak kendisini açıklayabildiğini göstererek ve böylece bize sadece göreceli olarak ne ölçüde doğru ve yetersiz olduğunu göstererek, dolayısıyla basitçe yanlış olmadan, kendi zemininde kendi yetersizliğinin kanıtını sağlamasına izin vermektir.

Blondel’in eserlerinde ele aldığı çeşitli felsefi görüş ve tezlerin yetersizliğine, düşünümsel olmayan pratiğe indirgenemez olarak varlığını sürdüren insan eyleminin dolayımlarına ve felsefi görüş ve doktrinlerin ortadan kaldırmaya, küçümsemeye veya unutmaya zorlamaya çalıştığı bir aşkınlığın zorunlu gerekliliğine odaklanması ve bunları göstermesi, Blondel‘i bazı Batılı Marksist figürlerle, belki de en yakından Theodore Adorno ile bir birliktelik içine sokabilir. Blondel, sonraki çalışmalarına kadar bu terimi kullanmasa da, şeyleşmiş bilinç ve ideolojiyi eleştirmeye odaklanmıştır.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım