Felsefe hakkında her şey…

Tutarlılık: Önermenin Tutarlılığını Denetleme

25.11.2019
15.462
Tutarlılık: Önermenin Tutarlılığını Denetleme

Bir önermenin tutarlılığı demek, o önermenin bütün yorumlamalarından en az birinin doğru değeri almış olması demektir.

Bir önermenin tüm yorumlamaları doğruysa buna totoloji denir. Bir önermenin doğruluk tablosunda almış olduğu değerlerin tümü yanlışsa o önerme tutarsız demektir.

Önermenin tutarlı olması demek ise o önermenin içinde çelişik ifadelerin olmadığı anlamına gelir.

Şimdi de birkaç örnek vererek önermenin tutarlılığının nasıl denetlendiğini daha önce öğrendiğimiz doğruluk tablosunu kullanarak öğrenelim.

ÖNERMELERDE TUTARLILIĞIN DENETLENMESİ

Örnek 1

Hatırlayacağınız gibi, bir önermenin tutarlı olabilmesi için yorumlarından en az birinin doğru olması yeterliydi.

Yukarıdaki örnek önermenin dört yorumundan ikisi doğru olduğu için, bu önerme tutarlıdır.

Örnek 2

Yukarıdaki önermenin hiçbir doğrulayıcı yorumu bulunmadığı için bu önerme tutarsızdır.

Örnek 3

Yukarıdaki önermenin sekiz yorumundan altısı doğru olduğu için bu önerme tutarlıdır.

BİRDEN FAZLA ÖNERMENİN TUTARLILIĞINI DENETLEME

Buraya kadar tek bir önermenin tutarlılığı nasıl denetlenir onu anlattık.

Peki önermeler birden fazla ise bu önermelerin tutarlılığı denetlenebilir mi?

Bu da tabii ki mümkündür. Eğer sorumuzda birden fazla önerme varsa ve bu önermelerin bir arada tutarlı olup olmadıkları soruluyorsa, işlemimiz şu şekilde yapılacaktır:

İki ya da daha fazla önermenin bir arada tutarlı olup olmadıklarını denetlemek için, bunların ayrı ayrı doğruluk değerleri bulunur ve değerler birbirleriyle karşılaştırılır. Eğer bu önermeler, aynı satırda en az bir defa doğru değeri almışsa bu önermeler tutarlıdır.

Bu konuyu aşağıdaki örneklerle daha iyi pekiştirebilir ve anlatabiliriz:

Örnek 1

Yukarıdaki örnekte, üçüncü satırda her üç önerme de doğru değer almıştır. Yani üç önermenin de aynı değeri aldığı bir satır bulunmaktadır.

Bu nedenle, bu önermeler bir arada tutarlıdır.

Örnek 2

Yukarıdaki örnekte, iki önermenin aynı satırda bir arada aldıkları doğru değeri olmadığından bu önermeler tutarsızdır.

Bu durumda bu önermeler birbirleriyle çelişiktir.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 3. Sınıf “Klasik Mantık” ve “Modern Mantık” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM)

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...