Giambattista Vico, 1668 ila 1744 yılları arasında yaşamış olan ünlü İtalyan filozof, tarihçi ve hukukçudur.

Giambattista Vico 1668’de Napoli’de doğmuş, aynı şehirde 1744’de ölmüştür. Babası, sekiz çocuklu yoksul bir kitapçıdır. 1728’de kendisinin kaleme aldığı hayat hikâyesinden, çocukluğunda geçirdiği bir kaza sonucu içe dönük ve melankolik bir kişiliğe sahip olduğunu öğrendiğimiz Vico’nun, kesintili ve bütünlükten uzak bir eğitim hayatı olmuştur.

Napoli Cizvit Koleji’nde gramer ve felsefe eğitimi almış, aynı zamanda hukuk ve tarih alanlarında kendini yetiştirmiştir. Kendi ifadesiyle Vico, bir otodidakt, yani öz öğrenimlidir.

Ateist ve materyalist entelektüel çevrelerle ilişkiye giren Vico, 1699’da Napoli Üniversitesinde retorik profesörü olarak göreve başlamıştır. Bu görevden aldığı maaşın yetersizliği nedeniyle bir taraftan da özel dersler vermiştir.

VICO’NUN ÇALIŞMALARI

Özgün bir tarih anlayışı geliştirmiş olan Vico, Descartes’ın tarihe açık ve seçik düşüncelerle yaklaşma tavrına karşı çıkmış ve doğruluğu, kesinliği, açık seçik düşüncelerde değil de etkinlikte, insan varlıkları tarafından yaratılmış, gerçekleştirilmiş olanda aramıştır.

Vico; Hegel ve Marx’ı felsefi anlamda etkilemiştir. Tarihin döngüleri incelenirken her bir çağın kendi öznel koşulları içerisinde ele alınması gerektiğini belirtmiştir. Vico, tarihi insanın eseri görerek kültüre ayrıcalıklı bir konum vermiştir. Hukuk, filoloji, tarih, mitoloji, sanat gibi alanlarda çok yönlü araştırmalar yapmıştır.

1699-1708 yılları arasında başlıca entelektüel faaliyeti, her yıl üniversitenin açılış töreninde yaptığı son derece dikkat çekici konuşmalardı. Bunlardan bilim kuramı üzerine olan sonuncusu, 1709’da “Zamanımız İncelemelerinin Yöntemi Üzerine” (De nostri temporis studiorum ratione) başlığıyla yayımlanmıştır.

1723’ten itibaren ise meşhur eseri “Yeni Bilim”i hazırlamaya koyulmuştur. Kitabını yayımlamaya sıra geldiğinde, ne Papalıktan ne de başka bir yerden yardım görmüş, yayıncıya ödeme yapabilmek için en değerli eşyası olan yüzüğünü rehine koymak zorunda kalmıştır.

1725’te ilk versiyonu basılan “Yeni Bilim”in son şekli, yazarın öldüğü yıl olan 1744’de yayımlanmıştır.

Yeni Bilim, insan ve toplumsal dünyayı hukuk, gelenek, dil, edebiyat ve sanat bağlamında anlamayı önermekte, böylece kültüre özel bir önem vermektedir. Bu anlamda insan toplumunun incelenmesinde bir metodoloji geliştiren Vico (2007), döngüsel tarih anlayışıyla her dönemin kendi gerçekliğine göre irdelenmesi gerektiğini belirlemiştir.

İnsan hayatını diğer hayatlardan, toplumsal ortamı ise diğer ortamlardan ayıran Vico, kültür bilimlerine olduğu kadar kültür sosyolojisine de büyük katkı sunmuştur.

“Vico’nun çalışmaları, doğayı açıklama çabası içindeki bilimler ile insanın yaşam alanına mahsus bireyler arası ilişkileri açıklamaya çalışan kültür bilimlerinin sistematik ayrımını mümkün kılmıştır. Max Weber’in, tarihi ve toplumsal süreçlerin kültürel manalarını açıklama ve anla-maya yönelik verstehende sosyolojisini, Vico’nun eserleri ve etkisi olmadan düşünmek mümkün değildir. Vico, tarihsel bir çalışmanın ancak toplumsal ve kültürel bilimlerin kate-gori sistemleri ile mümkün olabileceği ve toplumsal ve kültürel bilimlerin birbirinden ayrı düşünülemeyeceği fikrindeydi” (Doğan, 2011: 87).

Vico, bilim adamının doğrudan bu dünyaya yönelmesi gerektiğini erken bir dönemde ifade etmiştir.

Ona göre tabiat, 3 ana ögeden oluşur:

• Her ulusun bir dini vardır,
• Bütün toplumların temelinde aile vardır,
• Toplumda kurumların oluşması için ihtiyaç duyulan bilgi, ruhun ölümsüzlüğüdür.

Vico, tarihi de 3 kategoriye ayırmıştır:

1. Tanrılar çağı: Tayal gücünün işlediği, mitlerin etkisindeki çağdır.
2. Kahramanlar çağı: Toplumun, düelloyu kazananı tanrının kayırdığını ve onu diğer insanları korumakla görevlendirdiğini düşündüğü, otoritenin kahramanlar olduğu çağdır.
3. İnsanlar çağı: İnsanların kendilerine tanınan hakları herkese tanınmasını istedikleri, hoşgörünün baskın olduğu çağdır.

İLGİLİ KONULAR:

• Yeni Bilim
• Vico’nun Döngüsel Tarih Kuramı

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım

KAYNAKÇA

1. Bir Hristiyan-Katolik tarikatı olan Cizvit Tarikatı, 1530’ların sonunda Loyalalı Ignatius tarafından kurulmuş, 1540’da Papa III. Paul tarafından tasdik edilmiştir. En önemli faaliyet alanları, eğitim ve misyonerliktir.