Rastlantı ve Evrim İlişkisi

Peirce, evrende rastlantı bulunduğunu savunur.

Rastlantı nedensiz ve düzensiz olaylar kavramı değildir. Rastlantı, bir ölçüye dek, düzenli olan kendiliğindenliktir. Peirce bu kavramı evreni açıklamada değil, betimlemede kullandığını vurgular. Gerçekliğin sürekli olduğu ve görünürdeki bölük pörçüklüğün, algının doğasından kaynaklandığı öğretisine göre, yaratıcı gelişimi açıklayan bir evrim ilkesi söz konusu olmalıdır. Peirce’e göre rastlantı ilişkileri, gelişerek alışkanlıkları, alışkanlıklar da yasaları oluşturmuştur. Bu oluşum tam bir süreklilik içinde gerçekleşmiştir.

Peirce’in metafizik kuramı, onun benimsediği mantık, bilgibilim kuramları ve Pragmacılık’ından bağımsızdır. Peirce, Pragmacılık ilkesiyle James, Dewey ve Royce’ı etkilemiştir. 1931’den 1958’e değin yayımlanan sekiz ciltlik yapıtları, onun bilinmeyen pek çok düşüncesinin, tanınmasını sağlamış, 20.yy’ın ikinci yarısında semioloji öğretisi yeniden ele alınmıştır. Kavramların anlamını netleştirmeyi amaçlayan ilkesi, Viyana Çevresi’nin görüşlerini etkilemiştir.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı