Robert Owen kimdir?
Robert Owen, 1771 – 1858 yılları arasında yaşamış olan, sosyalist ve reformist yönleriyle tanınan İngiliz düşünürdür.
Robert Owen, 14 Mayıs 1771’de, günümüzde Galler’de bulunan Newtown, Montgomeryshire’da doğmuştur. Doğduğu bu şehirde dokuz yaşına kadar eğitim gören Robert Owen, On yaşındayken, bir kumaşçı dükkânına çırak olarak girmiş ve Manchester’a yerleşmiştir. Keskin zekâsı sayesinde ön plana çıkan Owen, on dokuz yaşındayken bir pamuk işleme fabrikasında yöneticiliğe kadar yükselmiştir. Owen aynı zamanda bu sektörde birçok yeniliğe de imza atmıştır.
Robert Owen, İskoçya’nın Glasgow kentine yaptığı bir seyahatte, New Lanark değirmenlerinin sahibi olan David Dale’in kızıyla tanışmış ve ona âşık olmuştur. Ardından bu işletmede üst düzey görevler alan Owen Glasgow’a taşınmış ve Bayan Dale ile evlenmiştir. New Lanark değirmenlerinde çalışan insanların durumları dönemin standartlarına göre iyi olsa da gerçekçi bir bakış açısıyla hiç de tatmin edici düzeyde değildir. Değirmenlerin yeni yöneticisi olan Owen işçilerin durumlarını düzeltmek için uğraş vermiştir.
Robert Owen işçi sınıfı çıkarlarının savunucusu olmanın yanı sıra başarılı bir kapitalisttir. Manchester’da bir tekstil fabrikasında yöneticilik yaptıktan sonra, 1802’de İskoçya’nın New Lanark kasabasında köhne bir fabrika edinir ve işçilerin dehşet verici durumuna bizzat şahit olup çalışma şartlarını iyileştiren dizi “sosyalist” önlem alır. Owen, bu önlemleri işletmesinin rekabetçi pozisyonuna zarar vermeksizin uygulamış; nitekim bu başarı ona uluslararası ün kazandırmış; birçok yabancı ziyaretçinin New Lanark’a gelmesine yol açmıştır. Owen, edindiği bu tecrübeyi ve sanayi çağının kötülükleri karşısında önerdiği çareleri, 1817’de yayımlanan kitabında dile getirir. Sonraları Indiana’nın New Harmony kasabasında bir sosyalist cemaat oluşturmak istemiş ama başarılı olamamıştır.
İlgili konular:
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı
