Filozof Kimdir, Kime Filozof Denir?

Filozof kimdir, filozof ne demektir, kime filozof denir sorularına şöyle cevap vermek mümkündür: Filozof, var olan her şeyle ilgili tam, eksiksiz bilgilere sahip olmaktan çok, sürekli hakikati arama yolunda olan kişidir.

Bu bağlamda örneğin Karl Jaspers filozofu şöyle tanımlamıştır: “Filozof, bilgeliğin peşinden koşan kişidir.”

Bilgiyi seven, bilgelik arayışına muhtaç olduğunu hisseden filozof da herkes gibi yer, içer, gezer. Onu diğer insanlardan farklılaştıran şey, onun kendi kendine soru soran kişi olmasıdır. O, tüm hayatı boyunca görüp duyduğu her şey hakkında sorgulama yapan, onlardaki problemleri gören birisidir.

Filozof düşüncelerini mantıksal bir tutarlılıkla ortaya koyan ve sistemli bir bütünlük içinde sunandır. O, karşıtlıkları içinde hayatı, hayatın anlamını, anlamsızlığı, doğruyu yanlışı, iyiyi kötüyü, bizi mutluluğa götüreni bilmeye çalışır. O, düşünceleriyle evrensel bir bilince sahip, oralı ya da buralı değil bir evren vatandaşıdır.

Ne bilgi filozofun malıdır ne de bilgelik filozofun sahip olduğu bir şeydir. Bu anlayıştan hareketle filozof, bulduğu her tür bilgiye asla hakikat gözüyle bakmaz. O, hiçbir varsayımı, çıkarımı, bilgiyi sorgulamadan, eleştirmeden kabul etmeyen bir kişidir. Filozofun yaptığı tüm insanlığın sorunlarını kendine problem edinmek, bilim, sanat, siyaset gibi her alanda düşünerek yeni, özgün fikirler ortaya koyabilmektir. Onların getirdiği bu düşünce zenginliği ve yaşama tarzı yoluyla insanlar etrafında olup bitenleri fark eder ve gerçekleri görmeye başlarlar.

Bilgeliğe ermiş bir insan artık bilgi ile uğraşmaz çünkü zaten her şeyi biliyordur. Bilgisizler de ne bilgi ile uğraşırlar ne bilge olmaya özenirler. Peki bilgisizlik neden kötüdür? Cahil kişi güzellikten, iyilikten, akıldan yoksunken hepsini kendisinde toplamış sanır da ondan. Yoksun olduğunu bilmeyen kimse ne diye kendinde olmayanın peşine düşsün ki? O vakit, bilgeler de bilgisizler de düşmezse bilginin peşine, kimler düşer peki? İkisinin ortasında olanlar düşer elbette. Bilgelik en güzel şeylerden biri, sevgi de her güzelin sevgisi ise ister istemez bilgelik dostu kişi de filozoftur. Yani filozof bilgelerle bilgisizler arasındaki kişinin ta kendisidir.

Filozof, var olan her şeyi ve insan yaşamını bütün boyutlarıyla kavramaya çalışırken de alçak gönüllüdür ve “Ben bilirim” iddiasında değildir. O, neyi bilip neyi bilmediğinin farkındadır. Kendi ön yargılarıyla, bilgisizlikleriyle yüzleşebilir ve kibre kapılmaz. Doğruların onu araştıran herkese açık olduğu anlayışıyla hakikate ulaşma isteğini taşır ve soruşturma azmini sürdürür. Bunların yanı sıra filozof, dediği ile yaptığı birbiri ile uyumlu olan, savunduğu düşünceleri hayatına aktarabilen bir kişidir. O, bilgece bir hayat tarzının yaşayan örneğidir.

Filozof, bilginin peşinden, ona asla tam olarak ulaşamayacağını bile bile koşan kişidir.

“Kral Çıplak!” hikâyesini yüksek ihtimalle duymuşsunuzdur. Duymayanlar ya da hatırlamayanlar için tekrar anlatalım:

Günün birinde kendini beğenmiş, giyinip gezmekten başka hiçbir şey düşünmeyen bir kral varmış. Bir gün komşu ülkenin kralı kendisini ziyarete geleceğini bildirmiş. Bunun üzerine kral kendisine dünyada eşi benzeri olmayan bir elbise diktirmeye karar vermiş. Bu işten çıkar sağlamak isteyen terziler ise kralı sadece zeki insanların görebildiği iddia edilen bir elbise diktiklerine inandırmışlar. Sarayda kimse elbiseyi görmediği hâlde, diğerleri aptal olduğunu düşünmesin diye görüyormuş gibi rol yapmış. Saraydan çıktığında onu gören halk şaşırmış ama cesaret edip de krala gerçeği söyleyememiş. Ansızın küçük bir çocuk “Kral çıplak!” diye haykırmış.

İşte filozoflar, “Kral Çıplak!” gerçeğini haykırarak söyleyen çocuklardır. Sonra çorap söküğü gibi arkası gelir. Herkesin çocuğu onayladığı gibi filozofların çabası da toplumda er ya da geç fark edilir. Hakikat peşinde koşan bu filozoflar, eleştirel düşünen ve düşündüklerini her koşulda söyleyenlerdir. Bu yönleriyle filozoflar yaşadığı toplumda insanlarla ters düşme pahasına ve gerektiğinde ölümü göze alarak uyarma ve uyandırma sorumluluğu taşıyan kişilerdir.

Video Anlatım: Filozof kimdir?

Dış Bağlantılar

• MEB Felsefe Sözlüğü: Filozof Nedir?

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım