Psikolojizm (Psikolojicilik) Nedir?
(Alm. Psychologismus, Fr. Psycologism, Ing. Pyscologism Ruhbilimcilik Ruhiyatçılık): Psikolojiyi felsefenin de temeli olarak görüp felsefi problemleri psikolojinin problemlerine indirgemek eğilimindeki düşünce ekolüdür. Bu akım prensip olarak, lojisizm ve sosyolojizme eşittir. Psikolojizm, doğru bilginin kriteri olarak insanı, ferdi kabul eder.
Lojisizme zıt olarak, bu doktrine göre mantık, reel olarak düşünme tarzımızı konu edindiğinden ve netice itibariyle psikolojiyle ilgili olduğundan müspet bir ilimdir. Husserl bu fikrin (psikolojizm) başlıca muhaliflerinden biridir. Çünkü psikolojizm, düşünüşü, tasavvurlara; mantığı psikolojiye indirgemektedir. Bunun için Husserl, psikoloji karşısında mantığı bağımsız kılmaya çalışmıştır. Sosyolojizme karşı olarak ise sosyal olaylar kendine has bir özelliğe sahip olmayıp bunlar bireysel psikolojinin kanunlarıyla açıklanırlar. Bu anlayışın sahibi G. de Tarde olup Durkheim tarafından hücuma uğramıştır.
RUHBİLİMCİLİK NEDİR?
Ruhbilimcilik, ruhbilimi bütün bilimlerin temeli sayan görüştür. Ruhbilimcilik anlayışında, ruhbilim özellikle çağımızda, düşüncecilikle özdekçiliğin (metafizikle eytişimin) bir savaşım alanı olmuştur. Burjuvazi yararına kullanılmak istenen ekonomi, törebilim, sanat, toplumbilim, eğitim vb. gibi ne kadar bilim varsa ruhbilimsel alana çekilir ve bilimlerin olay ve olguları ruhsal (öznel) açıdan açıklanır. Örneğin toplumsal tedirginlikler ruhsal bunalımlarla, toplumsal devrimler histeri nöbetleriyle, toplumsal evrimler içgüdülerle açıklanır.
Marjinalci ekonomiciler değeri ruhbilimsel etmenlere bağlarlar. Bunu kasıtlı olarak yaptıklarını açıkça itiraf etmekten de çekinmezler. Gerçekten de ruhbilim, felsefenin temel sorunuyla (ruhun özdekten bağımsız ve ona göre öncel mi, yoksa özdeğin gelişmesinin ürünü ve ona göre ikincil mi olduğu sorunuyla) çok yakından ilişkilidir. Bundan ötürü bilimdışı kafalar, kendilerine göre çok haklı olarak, ruhbilim alanında at oynatmaktadırlar.
