Önselcilik (Apriorizm) Nedir, Ne Demektir?

Önselcilik ya da Apriorizm, salt ussal ilkelere dayanmak anlamına gelmektedir. Hiçbir deneye dayanmadan salt ustan elde edilen bilgilere dayanarak ileri sürüşlerde bulunan öğretiler önselci ya da apriorist öğretilerdir. Özellikle Platon, Descartes, Leibniz ve Kant öğretileriyle genel olarak usçuluk, doğuştancılık, düşüncecilik gibi öğretiler böyledir.

Kimi Marksçılar, bütün bilim dışılığına rağmen, özellikle Kantçı önselcilik anlayışında Marksçı-Leninci bilgi kuramının çekirdeğini görmektedirler. Şöyle derler: “Gerçekten de tarihin akışı içinde ortaya çıkan bilgi biçimleri ve teorik bilgiler, kendilerinden sonraki deneyler için, bitmiş ve hazır deneyimler durumundadırlar; bu anlamda, bu bilgilerin, hazır deneyler olarak ortaya çıktıkları ölçüde göreceli, tarihsel olarak belirlenmiş, işlevli bir apriorizmi vardır; bu bilgiler, gelecekteki deneyin ön koşuludurlar; ancak kendileri de bir önceki deneylerin tarihsel sonucu oldukları için, deneyimden bağımsızlıkları söz konusu olamaz”.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım