Karşıtların Çelişmesi Nedir?
Karşıtların birbirlerini dıştalamaları sonucu meydana gelen değişme.
‘Karşıtların savaşımı’ deyimiyle eşanlamlıdır. Eytişimsel özdekçi
felsefe dilinde ‘karşıtlık’, çelişkisel bir ilişkidir ve bundan ötürü de
‘çelişme’ deyimiyle eşanlamlıdır. Ne var ki bu ‘eytişimsel çelişme’yi
‘mantıksal çelişme’yle asla karıştırmamak gerekir. Mantıksal çelişki
düşüncelerdeki tutarsızlığı dile getirir. Örneğin ‘’bu şey, hem artıdır
ve hem de aynı zamanda eksidir’’ dersek mantıksal olarak çelişkiye
düşmüş oluruz (aslında düşmeyiz N.), ne var ki doğada ve nesnel
gerçeklikte bu böyle değildir, örneğin ‘’atom, hem artı ve hem de aynı
zamanda eksidir’’, çünkü hem artı yüklü hem de eksi yüklü parçacıklar
taşır, bu bilimsel bir gerçektir. Demek ki ustan ve düşünceden
kaynaklanan biçimsel mantık çelişmeleriyle doğadan ve gerçeklikten
kaynaklanan eytişimsel nesnel çelişmeleri birbirinden ayırmak gerekir.
Bunun nedeni ussal ve mantıksal olanın soyut, doğal ve gerçek olanınsa
somut oluşudur.
Soyut olan donmuştur ve değişmez, bundan ötürü de
düşünsel bir yaprak hem yeşil ve hem de aynı zamanda sarı olamaz; buna
karşı somut olan devimseldir ve değişir, bundan ötürüdür ki gerçek bir
yaprak hem yeşil ve hem de aynı zamanda sarı olabilir. Bundan ötürü
metafizikçiler ve idealistler çelişmenin düşünceye özgü bulunduğunu,
doğada çelişme olamayacağını savlarlar. Antikçağlı Zenon’dan çağdaş
Amerikalı düşünür S. Hook’a kadar tüm metafiziğin ve idealizmin
süregelen savı budur. Metafizikçiler ve idealistler bu yanlış savlamayla
da yetinmezler, düşünsel soyutluğun devimsizliğini ve değişmezliğini
doğaya ve nesnel gerçekliğe aktarırlar ve örneğin ‘’tarih yinelemelerden
ibarettir’’, ya da ‘’güneşin altında yeni bir şey yoktur’’ derler. Oysa
tarih hiçbir zaman yinelenmediği gibi güneşin altında da hiçbir zaman
eski bir şey yoktur, her ikisi de her an yeni ve yepyenidir. Çünkü doğal
ve nesnel çelişme, her an eskiyi yok ederek yeniyi meydana koyan bir
çelişmedir.
Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf
"Felsefeye Giriş" ve 3. Sınıf "Çağdaş
Felsefe Tarihi" Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); "Felsefe Sözlüğü"
Orhan Hançerlioğlu
|