Hümanist felsefede aslolan insandır. Hümanizm; insanlık sevgisini, insanın yüceliğini amaç ve olgunluk sayan bir öğretidir.

İnsan kendi başına anlamlı yeterli bir bütündür. Aslolan insanın ilgileri, değerleri ve ihtiyaçlarıdır.

Hümanizme göre, insanlar diğer canlılar gibi mekanik davranışlar sergilemezler. Yani her zaman kasıtlı ve değerli davranışlar sergilemeyebilirler.

Hümanistler insanı bir bütün olarak anlamak gerektiğine inanırlar. İnsanlar hayat boyu yaşadıkları tecrübelerle içinde bulundukları çevre ve sahip oldukları özel ilgi ve motivasyonla bir bütündür.

Hümanistik eğitim anlayışının felsefi temellerini Abraham Maslow ve Carl Rogers’ın attığı söylenmektedir.

İlerlemecilik ile Hümanist eğitim anlayışı benzer özellikler taşımaktadırlar. Hatta Blumfeld (1993) ilerlemeci eğitimle hümanist eğitimin aynı olduğunu söylemektedir. Ancak birçok eğitimci için ilerlemeci ve hümanist eğitim anlayışı benzer nitelikler taşısa da aynı değildir.

Gage ve Berliner’e göre hümanistik eğitim anlayışında beş temel hedef vardır:

1. Kişisel yönlendirme ve bağımsızlığı teşvik.
2. Ne öğrenilmesi gerektiğini seçme sorumluluğunun verilmesi.
3. Yaratıcılığın geliştirilmesi.
4. Şüphecilik.
5. Sanatsal bir yön.

Hümanistik Eğitim Anlayışının İlkeleri

• Tam bağımsız birey yetiştirmek amaçlanır. Öğrenciler sadece birer numara değil birer bireydir.
• Zorlama ve direktif yoktur, ilgi ve saygı vardır.
• Öğrenci aktif olmaya özendirilir ve kendi tercihlerini yapmalarına teşvik edilir.
• Öğrenciler öğrenmek istedikleri ve ihtiyaç duydukları şeyleri en iyi öğrenirler.
• Nasıl öğrenileceğini bilmek çok miktarda bilgi almaktan daha değerlidir.
• Öğretim öğrencinin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarını temel almalıdır.
• Kuralları, kaynakları ve uygulamaları öğrenci belirlemelidir.
• Düşüncede çeşitlilik ödüllendirilir.
• Öğrenci başarısı için en anlamlı değerlendirme öğrencinin öz değerlendirmesidir.
• Duygular da gerçekler kadar önemlidir.
• Tehdit edici olmayan ortamlarda öğrenciler daha iyi öğrenirler.

Hümanist teorinin öğretim ilkeleri arasında öğrenci merkezli olması, sosyal bir kişilik gelişiminin esas olması, performans temelli, test ve sınav ağırlıklı eğitim anlayışına karşı olması, buluş yoluyla öğrenme ve öğrencilerin duygu ve kişisel tercihlerine saygı duyulması ön plana çıkmaktadır.

Hümanistik Eğitim Anlayışının Özellikleri

1. Müfredatın içeriği anlamında eğitim programının öğrencilerin gerçek hayatıyla ilgili konulardan oluşmuş olması.
2. Müfredatın işlenişi bakımından bilişsel, duyuşsal anlamda tüm öğrenci odaklı olması.
3. Okul ve grup yapısı bakımından, zamanlama ve okul çevresini hümanist öğretimi ve bireysel sınıfları destekleyecek şekilde düzenlenmesidir.

Hümanist eğitim anlayışı okul bazında açık sınıf ve alternatif değerlendirme yöntemlerini ön plana çıkarırken; sınıf bazında ise etkinlikler, müfredat, sosyal ve düşünsel beceriler öğrenci merkezlidir.

Hümanist eğitim anlayışında yarışma yoktur, işbirliği teşvik edilir, müfredat sınırlılığı yoktur, öğrenci merkezlidir, katı zamanlama yoktur.

Hümanistik Eğitim Anlayışında Öğretmenin Rolü

• Her fırsatta öğrencilerin katılacakları etkinlik ve alacakları rolleri kendi seçmeleri için imkân veren,
• Öğrencilerin gerçekçi amaçlar belirleyebilmeyi öğrenmesine yardım eden,
• Sosyal ve Duyuşsal becerileri geliştirmek için öğrencilerin grup çalışmasına ve işbirliği içinde öğrenmeye teşvik eden,
• Uygun olduğunda grup tartışmalarına imkân veren ve sadece yönlendirici olarak görev yapan,
• Güçlendirmek istediği davranış, inanç ve huylar için rol modeli olan,
• Öğrencilerin duyguları konusunda duyarlı olan,
• Öğretimle ilgili öğrenci görüşlerini alan,
• Övgüde bulunan,
• Tebessüm etmeyi ihmal etmeyen öğretmendir.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 4. Sınıf “Eğitim Sosyolojisi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Prof. Dr. Hüseyin Akyüz – Eğitim Sosyolojisinin Temel Kavram ve Alanları Üzerine Bir Araştırma; Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Diğer Ders Notları (Ömer YILDIRIM)