Felsefe hakkında her şey…

Edmund Husserl’in Felsefe Anlayışı

04.11.2019
5.676

Husserl felsefenin “bilim” olduğunu kabul eder.

Bu açıdan Descartes’ın takipçisi olduğunu belirtebiliriz. Pekin Bir Bilim Olarak Felsefe adlı eseri Husserl’in felsefeyi nasıl bir bilim olarak kavradığını anlamak için iyi bir kaynaktır. Doğa bilimlerinde kesinlik ölçülebilirlikle ilişkilidir, felsefede ise böyle bir kesinlik yoktur. Ama bu felsefenin safsatadan ibaret olduğunu ve bir bilim olamayacağını göstermez. Aksine felsefede daha büyük bir kesinlik vardır, bunun ölçülebilirlik olarak değil, pekinlik, yani sıkı temellendirme olarak anlamak gerekir. Husserl’e göre pozitif bilimlerin bu temellendirmeden yoksun kalması önce bilimleri sonra da kültürü krize sürükler.

Husserl temel bilim olarak fenomenoloji ile bölgesel ontolojileri birbirinden ayırt eder. Ne kadar çok özü itibariyle farklı varlık olabilirse o kadar çok bölgesel ontoloji olabilir. Psişik varlığı inceleyen bölgesel bir ontoloji (psikoloji felsefesi), fiziksel varlığı inceleyen bölgesel bir ontoloji (fizik felsefesi), matematiksel şeylerin varlığını inceleyen bölgesel bir ontoloji (matematik felsefesi) yapılabilir. Tüm bu ontolojilerin temelinde bu varlıklarla ilişki kurmamızı mümkün kılan bilinç ontolojisi olmalıdır. Bu, transandal fenomenolojidir.

Husserl’e göre felsefe “bilimlerin bilimi”dir çünkü deneye dayanan veya dayanmayan tüm bilimleri temellendirme görevi felsefenindir. Matematik de deneysel bilimler de nesnelerinin ne olduğunu ontolojik olarak açıklamaya kalkışmaksızın işlem yapmaya, problem çözmeye devam ederler. Bir takım bağıntılar kurar, düzenlilikleri takip eder, bunları ölçmek ve hesaplamak suretiyle kesinlik ararlar. Felsefe her bilimin özgül nesnesinin bölgesel bir ontoloji çerçevesinde inceleyip aydınlatabilir. Örneğin, fiziğin ölçtüğü fenomenlerin özü maddi fiziksel şeyin incelendiği bir bölgesel ontolojide açıklanacaktır.

Böylece bilimlerin pratiği ontolojik olarak temellenir. Husserl, bütün bölgesel ontolojilerin de fenomenolojide temellenmesi gerektiğini öne sürer. Bunun sebebi fenomenolojinin bilinci konu etmesidir. Bizim çeşitli varlıklarla ilişki kurmamızı sağlayan bilinç olduğuna göre, bu ilişkinin temellerini aydınlatacak bir bilgi eleştirisi olmalı dır. Bu bilgi eleştirisi fenomenolojidir. Husserl bunun varlığı psikolojide temellendirmek demek olmadığını felsefi kariyeri boyunca çeşitli yollarla anlatmayı dener.

Husserl’in felsefeye karşı ilgisi matematik alanındaki çalışmalarını sürdürdüğü yıllarda başlamıştır. Ancak bu başlangıç felsefenin matematikten kaynaklandığı anlamına değil, felsefenin öteki bilimlerden bağımsız bir varlık alanını konu edindiği anlamına gelir. Husserl için önemli olan daha önceki felsefe çığırlarından birine bağlanmadan, felsefeyi başka bir bilimin buyruğu altına sokmadan, özgün bir araştırma dizgesi durumuna getirmekti. Bu anlayışla yola çıkan düşünürün ilk işi de, kendi geliştirmeye çalıştığı yeni bir yöntemle, felsefenin bağımsız bir varlık alanını içerdiğini ileri sürmek oldu.

Ona göre felsefenin nesnelerden (Sachen) oluşan, kendine özgü bir alanı vardır. Ancak bu alanı oluşturan Sachen ya da Phainomenon gibi kavramlarla açıklanan varlıklar, alışılagelenin dışında, özel bir anlam taşır. Felsefenin yapması gereken, bu kavramlarla anlatılan varlık alanına girmek, fenomenlere (görüngülere) dönmektir (zürück zu den Sachen).

Bu işlem ona uğraşacağı varlık alanını bulduracak, ele alacağı sorunlar için gerekli çözüm yöntemini verecektir. Bu yöntem fenomenlerle ilgili düşünme biçiminden kaynaklanan, varlığın doğal niteliklerine değil de özüne (Essentia) yönelen tutumu (Einstellung) gerektirir. Bu tutum ise ortada duran varlıkla, kişiye doğada verilenle, duyularla algılananla bağlantılı değildir, yeniden bulunması, görülmesi gerekeni aramakla ilgilidir.

KAYNAKLAR

1) Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi; Anadolu Yayıncılık
2) Filozoflar Ansiklopedisi; Cemil Sena
3) Çağdaş Felsefe; Prof. Dr. Bedia Akarsu

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...