Duygusalcılık Nedir? Emotivizm

Ayer ahlaki yargıların tamamıyla anlamsız olduğu fikrindeydi. Bunu söylerken ölçüyü aşmış gibi görünür. Ne var ki onun iki yönlü sınamasını ahlaki yargılara uyguladığınızda varacağınız sonuç budur.

“İşkence yanlıştır” derseniz, Ayer’e göre bütün yaptığınız, “İşkence, yuuh!” demektir. Burada yaptığınız, yanlış ya da doğru olabilecek bir ifadede bulunmak yerine, konuyla ilgili kişisel duygularınızı sergilemektir. Böyle olmasının nedeni, “İşkence yanlıştır”ın tanım gereği doğru olmamasıdır. Bir olgu olarak kanıtlayabileceğimiz ya da yanlışlayabileceğimiz bir şey de değildir bu ifade. Ayer bu konuyla ilgili bir karar vermek için yapabileceğiniz herhangi bir sınama olmadığına inanır.

Jeremy Bentham ve John Stuart Mill gibi, ortaya çıkacak mutluluğu ölçecek faydacıların karşı çıkacakları bir şeydir bu. Bu sebeple Ayer’in analizine göre “İşkence yanlıştır” demek tamamen anlamsızdır; çünkü hiçbir zaman yanlış ya da doğru olmayacak bir cümle türüdür. Eğer “Merhamet iyidir” derseniz, tüm yaptığınız nasıl hissettiğinizi göstermek olacaktır. Tıpkı “Merhamet, yaşasın!” demek gibi.

Duygusalcılık (emotivizm) olarak bilinen Ayer’in etik teorisi, beklenebileceği gibi sıklıkla “yuuh!/yaşasıın! teorisi” olarak da tanımlanır. Bazıları Ayer’in söylediklerini başka bir yöne çekerek, ahlaki olan önemsizdir, ne isterseniz onu yapabilirsiniz dediğini düşünür. Ama Ayer bunu değil, bu konular hakkında, değerlere dayanarak anlamlı bir tartışma yapamayacağımızı söylüyordu. Buna rağmen ne yapmamız gerektiği üzerine birçok tartışmada olguların tartışıldığına ve bunların empirik olarak doğrulanabilir olduğuna inanıyordu.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı, “Felsefenin Kısa Tarihi” Nigel Warburton