Felsefe hakkında her şey…

Teoloji İle Din Felsefinin Farkı Nedir?

14.11.2019
17.865
Teoloji İle Din Felsefinin Farkı Nedir?

Felsefe, özünde din eleştirisi ile var olmuş bir fikir eylemidir.

Ardından bütün “insanlık”a yönelmiştir. Bu bağlamda, felsefe ile teoloji, birbirlerinden son derece farklı olmalarına karşın akıllarda “bir” imajı çizmiştir.

İşte bu farkları sizin için sıralayacağız:

–  Teoloji, inanca dayanır; inancın sınırları dışına çıkmaz. Bu nedenle her dinin kendine özgü bir teolojisi vardır.

Yani Teoloji, belli bir dini ve bu dine ait konuları ele alır. Her din açıklamalarını, inandığı kutsal kitaplarına, peygamberlerinin bildirdiklerine ve din büyüklerinin yorumlarına dayandırır. Teoloji bu çerçevede temellendirdiği dini öğretiyi, dogmatik ve otoriteye bağlı kalarak kabul eder ve yaymaya çalışır. Bu nedenle konularına taraflı biçimde yaklaşırlar. Dogmatik olduğu için eleştiriye yer yoktur. Teolojinin amacı inananların inançlarını güçlendirmek ve kuralları ile insan yaşamını düzenlemektir.

– Teoloji (Tanrı bilimi / ilahiyat) Tanrı’nın varlığını, niteliklerini insanın Tanrı karşısındaki yerini konu alan bir bilgi dalıdır. Teoloji, doğrudan doğruya inanca dayanır; inancın sınırları dışına çıkmaz. Bu nedenle her dinin kendine özgü bir teolojisi vardır. Buna göre her din açıklamalarını, inandığı kutsal kitaplarına, peygamberlerinin bildirdiklerine ve din âlimlerinin yorumlarına dayandırır. Teoloji bu çerçevede şekillenen dinî öğretiyi, dogmatik ve otoriteye bağlı kalarak kabul eder ve yaymaya çalışır. Bunun yanında din, kuralları ile insanın yaşamını düzenlemeyi amaçlar.

– Teoloji herhangi bir dinin kurallar sistemini inceleyen ve savunan bilgi dalıdır. Belli bir dinle ilgilenir. Bu nedenle de İslam teolojisi, Hristiyan teolojisi gibi adlar alır. Teolojiyle din felsefesinin konuları aynıdır. Her ikisi de din ve Tanrı’yla ilgilenir. Fakat teolojiyle din felsefesinin bu konuya yaklaşımları birbirinden farklıdır. Din felsefesi, dinleri genel olarak ele alır. Belli bir dinin kurallarına değil, genel olarak inanma olgusuna sistemli ve eleştirici biçimde yaklaşır. Oysa teoloji, ele aldığı dinin kurallar sistemini doğru olarak kabul eder ve akılla temellendirilmesine çalışır. Bu nedenle de ele aldığı dinin savunucusu durumundadır.

– Din felsefesi, belli bir dini değil de genel olarak din olgusunu, dinin kavramlarını, temel iddialarını, insan yaşamındaki yerini, akla dayalı olarak açıklamaya ve sorgulamaya çalışır. Din felsefesi özgür düşünmeyi ve sorgulamayı temel alır. Yani otoriteye bağlılığı yoktur. Din felsefesi dini yaymak gibi amaç gütmez. İnsanları daha inançlı ya da daha inançsız yapmaya da çalışmaz. Bu nedenle bütün dinlere eşit mesafede olur. Yani tarafsızdır. Ayrıca din felsefesi insan yaşamını düzenleyecek kurallar koymayı da amaçlamaz.

– Din felsefesi genel olarak dinin kavramlarını, anlamını, temel iddialarını ve insan yaşamındaki yerini, aklın sınırları içinde kalarak açıklamak, sorgulamak ve eleştirmek amacını taşır. Din felsefesi, dinî inançları sorgularken insanları daha inançlı ya da daha inançsız yapmaya çalışmaz. Ayrıca herhangi bir dini yayma kaygısı taşımadığı için de bütün dinlere eşit uzaklıkta kalır. Böylece tarafsızlığını korumuş olur. Bundan dolayı din felsefesi insan yaşamını düzenleyecek kurallar koymayı amaçlamaz.

– Din felsefesi, din olgusunu bağımsız, özel bir varlık alanı olarak görür ve onun insan yaşamında oynadığı rolü göstermeye çalışır. Dinin temel kavram ve iddialarına; eleştirici, sistemli ve akla dayalı açıklamalar yapabilmek amacıyla yönelir. Din alanının temel kavramlarını çözümler ve aralarındaki ilişkileri ortaya koyar. Felsefenin sanata, ahlaka ya da siyasete yaklaşımı neyse dine yaklaşımı da odur.

Görüldüğü üzere teoloji gibi din felsefesi de Tanrı, evren ve insan konusunu ele alır. Ancak bu konuya yaklaşımları birbirinden farklıdır.

Teoloji ile Din Felsefesinin Farkları

  • Teoloji inanca, din felsefesi akla dayanır.
  • Her dinin kendine özgü teolojisi vardır; fakat din felsefesi, din ayrımı gözetmeksizin doğrudan doğruya “din” kavramı ile ilgilenir.
  • Teoloji bütün açıklamalarını kutsal kitaplara ve peygamberlere dayandırır. Din felsefesi ise bütün açıklamalarını aklı temel alarak yapar.
  • Teoloji dini öğretiyi dogmatik ve otoriteye bağlı kalarak kabullenir; sorgulamaz, tartışmaz. Din felsefesi ise dogmatizmden uzak, akılcılık temelinde, sistemli ve tutarlı biçimde dini sorgulayıp eleştirir.
  • Teoloji din olgusuna tek yönlü yaklaşır. Mesela bir Müslüman, dini sadece İslam temelinde açıklamaya ve temellendirmeye çalışır. Fakat din felsefesi, dini bütün yönleriyle ele alarak örneğin teizmin de ateizmin de agnostisizmin de eleştirisi yapar.
  • Teoloji insanların inançlarını güçlendirmek, din kurallarıyla insan yaşantısına yön vermek amacındadır. Din felsefesinin ise bu türden kaygıları yoktur. Din felsefesi, kural koymaz ve kesin sonuçlardan uzak durur. Çünkü kesin sonuçlar, felsefenin bitmesi demektir. Felsefede ise bitmişlik yoktur. Bu bağlamda din felsefesi dini sorgularken insanları daha inançlı ya da inançsız yapmaya uğraşmaz.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 1 YORUM
  1. Merak ediyorum da dedi ki:

    Peki bu yazida siz tarafsizmi konusmus oluyorsunuz şu teoloji “dogmaları” ve “tartismamalari” hakkinda

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...